Η «επόμενη μέρα» αποτελεί το μεγάλο στοίχημα, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, για την οικονομική ισορροπία και την αποκατάσταση των ζημιών στον κοινωνικό ιστό, με δεδομένο το βαρύ τίμημα σε ζωές και τις παράπλευρες απώλειες, όσον αφορά την ψυχολογία και την ίδια τη δυνατότητα των λαών να προχωρήσουν στο μέλλον. Ένα μέλλον, που μπορεί να μην είναι εύκολο να προσδιορισθεί, -σε πρώτη φάση τουλάχιστον-, πως ακριβώς θα δείχνει, αλλά, σίγουρα, θα έχει νέες δυναμικές παραμέτρους, όπως συμβαίνει πάντα ιστορικά, μετά από ανάλογες ή άλλου είδους καταστροφές. Η παγκοσμιοποιημένη λειτουργία των κρατών, όπως έχει διαμορφωθεί σε όλο τον πλανήτη, τις τελευταίες δεκαετίες, θα προχωρήσει νομοτελειακά, ακολουθώντας, λίγο-πολύ, το δρόμο της φύσης, με κύριο όπλο την τεχνολογική εξέλιξη, που «τρέχει μπροστά», περισσότερο από ποτέ άλλοτε στο παρελθόν.
Οι αναλυτές εκτιμούσαν λίγο μετά το πρώτο κτύπημα του COVID-19 στα μέρη μας ότι η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας θα αντιστραφεί μεσοπρόθεσμα χαρακτηρίζοντας θετικό το γεγονός -μέσα στην όλη αρνητική ατμόσφαιρα- πως η πανδημία βρίσκει την ελληνική οικονομία σε φάση ενίσχυσης της οικονομικής και χρηματοοικονομικής σταθερότητας, καθώς και του φιλο-αναπτυξιακού περιβάλλοντος και θεσμικού πλαισίου.
Δίχτυ προστασίας
Η επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα μας παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην αποκατάσταση της οικονομικής βάσης των Ελλήνων. Όπως επισήμανε ο ΣΕΒ σε πιο πρόσφατο δελτίο του, οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν σε πρωτόγνωρες συνθήκες, προστατεύοντας τους εργαζόμενους, διατηρώντας τη λειτουργία, τις γραμμές εφοδιασμού, ενέργειας, επικοινωνίας και συναλλαγών, σε απρόβλεπτο προς το παρόν, χρονικό ορίζοντα. Εκτός από την υγεία των εργαζομένων, λοιπόν, που προέχει, ο στόχος της διασφάλισης της οικονομικής λειτουργίας των επιχειρήσεων είναι πολύ σημαντικός για την προσφορά των απαραίτητων αγαθών και υπηρεσιών στους πολίτες, για τη διατήρηση του παραγωγικού ιστού την επόμενη μέρα, και για την προστασία των θέσεων εργασίας.
«Για κάθε επιχείρηση, είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί ο μέγιστος δυνατός βαθμός απορρόφησης των κραδασμών της κρίσης του κορονοϊού COVID-19», σύμφωνα με τον φορέα των μεγάλων ομίλων του Τόπου. Εδώ, ακριβώς, βρίσκεται το «κλειδί» που θα ανοίξει μια νέα πόρτα η οποία οδηγεί στον …προθάλαμο του γενικότερου στρατηγικού σχεδιασμού, ίσως από λευκό χαρτί σε κάποιες περιπτώσεις. Είναι φυσικό το σοκ που δέχθηκαν όλοι να μην επιτρέπει, σήμερα, να γίνει ευρύτερα αντιληπτό κάτι τέτοιο. Όμως, δεν γίνεται αλλιώς. «Ο σχεδιασμός στις επιχειρήσεις, ανάλογα με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κάθε μια, πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα άμεσης αντίδρασης, πρωτοβουλίες διοικητικής αναδιοργάνωσης, αλλά και επεξεργασία εναλλακτικών σεναρίων για κάθε ενδεχόμενο. Παράλληλα, η δημιουργία εσωτερικού κλίματος ασφάλειας, ηρεμίας, και κουλτούρας αλληλεγγύης και υπευθυνότητας είναι κρίσιμη διάσταση που μπορεί να κάνει τη διαφορά». Όποιος έχει αντίρρηση επί του προκειμένου, θα πρέπει να έχει έτοιμες και τις δικές του λύσεις, δεν υπάρχει χρόνος για φλυαρία…
«Μπούσουλας» διαχείρισης
Οι επικεφαλείς του πρωτογενούς τομέα και των άλλων ισχυρών επιχειρηματικών σχημάτων, κάθε είδους, δεσμεύονται να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους, ώστε το τέλος της κρίσης να μας βρει όλους όρθιους σε όλα τα επίπεδα, ανθρώπινο, ψυχολογικό, επιχειρηματικό, αναπτυξιακό. Με αυτή τη λογική ο ΣΕΒ κατάρτισε έναν Οδηγό, απαντώντας σε δέκα βασικά ερωτήματα, που αποσκοπεί στο να κατευθύνει μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις μέσω ενός βασικού, αλλά δυναμικού, εγχειριδίου το οποίο θα εμπλουτίζεται ανάλογα με τις εξελίξεις, εμπειρίες και πρακτικές, από την τρέχουσα κρίση.
1. Τι προσαρμογές απαιτούνται;
Οι πρωτοβουλίες των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης στην παραγωγή, στην εργασία και στους πελάτες, προσαρμόζονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, στη βάση τριών κεντρικών πυλώνων προσαρμογής:
– Διαχείριση της κρίσης (θέσπιση ομάδας διαχείρισης κρίσης από υψηλόβαθμα στελέχη ή/και κρίσιμα πόστα, όπως υπεύθυνοι βάρδιας, εργοδηγοί, κοκ.)
– Τεχνολογική προσαρμογή (τηλεργασία, cloud, teleconference, ασφάλεια δεδομένων κλπ).
– Οργανωτική προσαρμογή με ευελιξία, οργάνωση της εργασίας, εσωτερική ανακατανομή ρόλων, εργαζομένων, συνδυασμοί (πχ. multitasking), κλπ.
2. Πως ενημερωνόμαστε για την πανδημία;
– Ενημερωνόμαστε από επίσημες πηγές και φροντίζουμε για την ενημέρωση των εργαζομένων.
– Υιοθετούμε πλήρως όλους τους κανόνες και τις οδηγίες ατομικής υγιεινής του Υπουργείου Υγείας, του ΕΟΔΥ, του ΕΛΙΝΥΑΕ και των λοιπών αρμοδίων φορέων και καλούμε τους εργαζόμενους να κάνουν το ίδιο.
– Οι επίσημες ενημερώσεις, οδηγίες και σχετικά έγγραφα συγκεντρώνονται στη σελίδα του ΕΟΔΥ και του ΥΠΟΙΚ.
3. Πως οργανώνουμε την ενημέρωση στο εσωτερικό της επιχείρησης;
– Με ειλικρίνεια, και διαρκή συνεννόηση μεταξύ διοικητικής ομάδας και εργαζομένων.
– Ενημέρωση των εργαζομένων για τις ενέργειες της επιχείρησης. Είναι αναγκαίο να γίνει αντιληπτό από όλους ότι επιχειρήσεις και εργαζόμενοι έχουν αμοιβαία συμφέροντα και στην κρίση αυτή λειτουργούν ΜΑΖΙ.
– Επιδιώκουμε τη συνεργασία και τις συμμετοχικές διαδικασίες με τους εργαζόμενους για το πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι.
– Διαρκής ενημέρωση για τις σχετικές αποφάσεις της Πολιτείας.
– Με τους πελάτες, επιδιώκουμε τη δημιουργία πνεύματος αλληλοκατανόησης.
4. Μπορούμε να βασιστούμε στην τηλεργασία/εξ αποστάσεως εργασία;
– Όπου μπορούμε μειώνουμε την παρουσία εργαζομένων μέσω τηλεργασίας.
– Επεξεργαζόμαστε πλάνα διεύρυνσης της τηλεργασίας για την επιχειρηματική συνέχεια. (Δείτε και τον Οδηγό Τηλεργασίας του ΣΕΒ).
5. Τι κάνουμε ως προς την αναγκαία υποδομή;
– Εξετάζουμε όλες τις δυνατότητες (π.χ. για την τηλεργασία, τους ελέγχους, κλπ.).
– Καθώς η εγκατάσταση νέων υποδομών τηλεπικοινωνίας μπορεί να είναι χρονοβόρα, εξαντλούμε τις υφιστάμενες δυνατότητες και τις υπάρχουσες εφαρμογές. Το κόστος των σχετικών εφαρμογών είναι πολύ χαμηλό, ή και δωρεάν.
– Εξοπλίζουμε την επιχείρηση με κάθε δυνατό εξοπλισμό (θερμομετρητές, διαχωριστικά, κλπ.).
6. Υπάρχει Ομάδα Διαχείρισης Κρίσης;
– Αν όχι, ορίζουμε στέλεχος επιφορτισμένο με την ευθύνη συντονισμού και δημιουργούμε επιτελική ομάδα 2-4 υπεύθυνων στελεχών για λήψη άμεσων αποφάσεων.
7. Με ποιες διαδικασίες ενισχύουμε την προστασία της υγείας των εργαζομένων;
– Απευθυνόμαστε στον Ιατρό Εργασίας (αν υπάρχει) ή στον Τεχνικό Ασφαλείας, καθώς και στο ΕΛΙΝΥΑΕ, για κατευθυντήριες οδηγίες και συμβουλές.
– Με τακτικό αερισμό των χώρων εργασίας, συντήρηση των συστημάτων εξαερισμού – κλιματισμού και τακτική απολύμανση / καθαρισμός επιφανειών, συσκευών, απολυμάνσεις, κλπ., σύμφωνα και με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ.
– Με χορήγηση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.) και επίβλεψη της ορθής χρήσης τους.
– Ελαχιστοποιούμε τους εξωτερικούς επισκέπτες πλην των απολύτως απαραίτητων (π.χ. τροφοδοσία) και διασφαλίζουμε πως κανείς που δεν έχει εργασία δεν εισέρχεται στο χώρο.
– Εξαντλούμε τις δυνατότητες οργάνωσης της εργασίας σε βάρδιες με σταθερές συνθέσεις, ώστε να διευκολύνεται η ιχνηλάτηση και ο περιορισμός του κινδύνου εξάπλωσης.
8. Ποια είναι τα μέτρα προστασίας στο εσωτερικό της επιχείρησης;
– Περιορίζουμε τις μετακινήσεις εντός των εγκαταστάσεων και διαχωρίζουμε τις διάφορες μονάδες για την ελαχιστοποίηση των επαφών.
-Επιδιώκουμε τη μείωση των επαφών μεταξύ τμημάτων, και αυξάνουμε όπου είναι δυνατόν τις αποστάσεις μεταξύ εργαζομένων (1.5 – 2μ).
– Αυστηρός έλεγχος καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων, π.χ. τουαλέτες, κουζίνες, αίθουσες συσκέψεων, κλπ. – Διασφαλίζουμε την περίμετρο της επιχείρησης.
– Παρέχουμε γάντια, μάσκες, πλαστικούς φακέλους για έγγραφα, σε όλους όσους εισέρχονται και ενημερώνουμε για τη σωστή τους χρήση.
– Εφαρμόζουμε τακτικά προληπτικές απολυμάνσεις των εγκαταστάσεων.
– Μετά το πέρας της εργασίας κάνουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειες απολύμανσης, αλλά και επιπλέον καθαρισμούς και απολυμάνσεις στους κοινόχρηστους χώρους, WC, αποδυτήρια, κλπ.
– Κρατάμε ημερολόγιο επαφών για τη διευκόλυνση της ιχνηλάτησης σε περίπτωση κρούσματος.
9. Τι κάνουμε σε περίπτωση συμπτωμάτων ή επιβεβαιωμένου κρούσματος;
– Ενημερώνεται ο προϊστάμενος (ή Ιατρός Εργασίας αν υπάρχει) και ο εργαζόμενος απομακρύνεται άμεσα λαμβάνοντας και όλα τα απαραίτητα μέτρα.
– Ειδοποιείται άμεσα ο ΕΟΔΥ ώστε να παράσχει τις απαραίτητες οδηγίες.
– Απολυμαίνεται ο χώρος μετά την αποχώρηση του εργαζόμενου, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, ενώ το ίδιο κάνουμε και σε κάθε χώρο από όπου έχει περάσει.
10. Τι κάνουμε για την επόμενη μέρα;
– Προγραμματίζουμε την επόμενη μέρα σε όλες τις δομές.
– Διασφαλίζουμε τις διαδικασίες για τη μέγιστη αξιοποίηση κάθε κρατικής βοήθειας.
Και τώρα τι
Οι «δέκα εντολές» του ΣΕΒ συνιστούν το απαραίτητο εργαλείο μεσοπρόθεσμης διαχείρισης της κρίσης που βιώνουμε. Από εκεί και πέρα, πρέπει να κωδικοποιηθούν τα οικονομικά δεδομένα της τελευταίας περιόδου, με διάθεση αναζήτησης διεξόδων στα φαινομενικά αδιέξοδα που συνθέτουν ένα θολό τοπίο και αγχώνουν άπαντες.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες καταγραφές του ΣΕΒ, η χώρα μας διαθέτει απόθεμα ασφαλείας άνω των €30 δισ., πόροι που χτίστηκαν με τα πρωτογενή πλεονάσματα και με προσφυγή σε εξωτερικό δανεισμό, για να στηρίξουν την έξοδο της χώρας στις αγορές. Σύμφωνα με τον οικονομικό τύπο, η Γερμανία ήδη ετοιμάζεται να βγει στις αγορές για €350 δισ. περίπου, ενώ σχεδιάζεται και η δημιουργία ενός ταμείου διάσωσης γερμανικών επιχειρήσεων ύψους €600 δισ. Συνεπώς, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να διερευνήσει την δυνατότητα να δανειστεί στις διεθνείς αγορές, τώρα που μπορεί να αξιοποιήσει και το πρόγραμμα αγοράς ελληνικών ομολόγων ύψους €12 δισ. από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και, ταυτόχρονα, να κάνει χρήση, σε συμφωνία με τους εταίρους, μέρους του αποθέματος ασφαλείας, που διαθέτει, για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Τα καλά νέα είναι ότι ήδη η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα εργάζεται συστηματικά για την παραγωγή φαρμάκων και εμβολίων κατά του κορωνοϊού. Συνεπώς, έχουμε μια οικονομική κρίση που δεν έχει σχέση με την προηγούμενη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση και ύφεση του 2008-9, που απαιτεί, όμως, μαζική κρατική παρέμβαση για περιορισμένη χρονική διάρκεια. Αργά ή γρήγορα, η κανονικότητα θα επανέλθει. Όταν αυτό συμβεί, προέχει οι απώλειες ανθρώπινης ζωής να έχουν περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό, ενώ παράλληλα να μην έχουν χαθεί παρά όσο το δυνατό λιγότερες θέσεις εργασίας και επιχειρήσεις.
Η ελληνική οικονομία, έχοντας καταφέρει μόλις πρόσφατα να εξέλθει από μία παρατεταμένη και βαθιά περίοδο ύφεσης, βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρόκληση της ραγδαίας εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία δεν είναι επαρκή για την αποτύπωση των πιθανών επιπτώσεων, ούτε προσφέρουν ενδείξεις για ασφαλείς εκτιμήσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρώπη το 2020 θα επιβραδυνθεί κατά 2,5 π.μ. και θα διαμορφωθεί σε -1% περίπου. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με δημοσίευμα της Frankfurter Allgemeine (17 Μαρτίου 2020), η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε στους ευρωπαίους ηγέτες, κατά τη Σύνοδο Κορυφής στις 17 Μαρτίου 2020, ότι αν τα μέτρα περιορισμού μετάδοσης του κορωνοϊού διαρκέσουν τρεις μήνες η ύφεση στην Ευρώπη μπορεί να φτάσει στο -5%.
Τα δεδομένα σαφώς μεταβάλλονται και θα μεταβάλλονται για καιρό, άρα είναι δύσκολο να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις ή να εφαρμοσθούν κλασικές συνταγές και μέθοδοι που εφαρμόζονται σε «καιρό ειρήνης». Παράγοντες της αγοράς, ωστόσο, σημείωναν μέσα στην εξέλιξη του φαινομένου, ότι οι αποφάσεις στήριξης και ενίσχυσης των εθνικών οικονομιών μετά το τέλος αυτού του ασύμμετρου «πολέμου» θα καθορίσουν και το μέλλον της Ευρώπης, και, ότι όπως κάθε κρίση, έτσι και αυτή θα δημιουργήσει ευκαιρίες την επόμενη μέρα, όταν η επιστήμη θα έχει νικήσει τον εχθρό. Υπογράμμιζαν επίσης, πως ανάλογα με τα δεδομένα, τα μέτρα θα εξελίσσονται, θα εξειδικεύονται και θα εφαρμόζονται. Κανείς δεν τα γνωρίζει όλα, και όπως λέει το γνωμικό, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες», όμως, το διακύβευμα είναι πραγματικά κολοσσιαίο. Ακόμη και οι κατά τεκμήριο «σκληρές» τράπεζες, δήλωσαν πως στηρίζουν τις επιχειρήσεις που ανταποκρίνονταν στις υποχρεώσεις τους το προηγούμενο διάστημα αλλά που τώρα δοκιμάζονται. Εστιάζοντας, βεβαίως, στη βοήθεια σε εκείνους που την έχουν ανάγκη και όχι οριζόντια.
Κατόπιν τούτου, δε υπάρχει άλλος δρόμος παρά αυτός της ενότητας και συνεργασίας όλων για να ξεπερασθεί η νέα κρίση και να πάμε μπροστά!
