Υπάρχουν στην Ιστορία παραδείγματα ανθρώπων, που, σε χρόνια δύσκολα, χρόνια μεγάλων καταστροφών, περιορισμένοι στα του οίκου τους, όχι μόνο κατάφεραν να επιβιώσουν, αλλά και να διαπρέψουν πνευματικά, άλλοι συγγράφοντας βιβλία που άφησαν εποχή, άλλοι μουσικά έργα μνημειώδη και κάποιοι με επιστημονικές ανακαλύψεις, οι οποίες καθόρισαν το μέλλον της ανθρωπότητας.
Τις μέρες που περνάμε, αξίζει να αναλογισθούμε την χαρακτηριστική περίπτωση του Ισαάκ Νεύτωνα, που αξιοποίησε με σοφία το χρόνο του …αυτό-εγκλεισμού του.
Στο Λονδίνο, ένα τέταρτο του πληθυσμού χάθηκε από πανώλη, από το 1665 έως το 1666. Ήταν ένα από τα τελευταία μεγάλα κτυπήματα μέσα σε 400 χρόνια που ο «Μαύρος Θάνατος» κατέστρεψε, κυριολεκτικά, την Ευρώπη.
Ο Νεύτων, λοιπόν, τις δύο αυτές χρονιές, οπότε και το πανεπιστήμιο στο Κέϊμπριτζ παρέμεινε αναγκαστικά κλειστό για προφανείς προληπτικούς λόγους, γύρισε στο σπίτι του στο Γούλσθορπ -περίπου 60 μίλια βορειοδυτικά του Cambridge. Κατά την παραμονή στη γενέτειρά του η μελέτη του πάνω στα έργα άλλων επιστημόνων άρχισε ήδη να αποδίδει καρπούς. Την περίοδο εκείνη έκανε, ή είχε τουλάχιστον εμπνευστεί, σημαντικότατες ανακαλύψεις για τα μαθηματικά και όχι μόνο: η θεωρία χρωμάτων, βασισμένη στα πειράματα που για καιρό διεξήγαγε, το γενικευμένο διωνυμικό θεώρημα, και βέβαια, ο απειροστικός λογισμός. Επρόκειτο για μία πολύ δυνατή ώθηση για την επιστήμη που, όπως λέγεται, οδήγησε τα μοντέρνα μαθηματικά υψηλότερα από το επίπεδο της ελληνικής γεωμετρίας. Ήταν τόσο σημαντικές οι επιστημονικές αυτές ανακαλύψεις, που τα έτη 1665 και 1666 για τον Νεύτωνα αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως «Anni Mirabiles» (Θαυματουργά Έτη).
Ο Νεύτων, από το σπίτι του, χωρίς τους καθηγητές του να τον καθοδηγούν, «άνθισε», συνεχίζοντας να εργάζεται πάνω σε μαθηματικά προβλήματα που είχε, ήδη, αρχίσει στο Κέϊμπριτζ. Στη συνέχεια, πειραματίστηκε με μερικά πρίσματα στην κρεβατοκάμαρά του, μέχρι που έφθασε να κάνει μια τρύπα στα παντζούρια του, ώστε να μπορεί να μπαίνει μέσα μόνο μια μικρή ακτίνα φωτός. Και από αυτό προέκυψαν οι θεωρίες του για την οπτική.
Εκεί, από το παράθυρο του οικογενειακού κτήματος, ο Νεύτων είδε πολλά και εμπνεύστηκε πολλά. Δεν είχε πάρει ακόμα τίτλο τιμής, δεν φορούσε τη μεγάλη επίσημη περούκα. Ήταν απλώς ένας άλλος φοιτητής στο κολλέγιο Trinity, όπως πολλοί άλλοι που πήγαν σπίτι τους.
Επέστρεψε στο Cambridge το 1667, με τις θεωρίες του στο χέρι. Μέσα σε έξι μήνες, έγινε διδάκτορας, δύο χρόνια αργότερα, καθηγητής…
Την ίδια ώρα, έξω από το δωμάτιό του υπήρχε μια μηλιά. Η ιστορία για το πώς ο Νεύτων κάθισε κάτω από το δέντρο, έπεσε στο κεφάλι του ένα μήλο και ξαφνικά κατανόησε τις θεωρίες της βαρύτητας και της κίνησης, ελέγχεται ως ανακριβής πια σε μεγάλο βαθμό. Αλλά, σύμφωνα με τον βοηθό του, John Conduitt, υπάρχει και στοιχείο αλήθειας. «… Ενώ βρισκόταν σε ένα κήπο, σκέφτηκε ότι η ίδια δύναμη της βαρύτητας (η οποία έκανε ένα μήλο να πέσει από το δέντρο στο έδαφος) δεν περιοριζόταν σε κάποια απόσταση από τη Γη, αλλά πρέπει να εκτεινόταν πολύ μακρύτερα». «Γιατί όχι τόσο μακριά όσο η Σελήνη;», αναρωτήθηκε…
Ο ίδιος σημείωνε για την περίοδο αυτή: «Στις δυο χρονιές 1665 και 1666 της πανούκλας… ενδιαφερόμουν για τα Μαθηματικά και τη Φιλοσοφία πιο πολύ παρά οποιαδήποτε άλλη φορά από τότε». Ο Νεύτων άλλαξε, δραματικά, τη ζωή του στους χαλεπούς αυτούς καιρούς και ούτε ο ίδιος, προφανώς, ούτε κανείς άλλος νοιάστηκε αν προόδευσε στις δραστηριότητές του φορώντας ρούχα ή πιτζάμες…!
Οι επιστήμονες θα χρειάζονταν άλλα 200 χρόνια πριν ανακαλύψουν τα βακτήρια που προκαλούν πανώλη (το 1890), αλλά ακόμα και τότε, στην εποχή του Νεύτωνα, οι άνθρωποι, χωρίς να ξέρουν ακριβώς το γιατί, ακολουθούσαν κάποιες από τις μεθόδους που ισχύουν και σήμερα για να αποφύγουμε μια ασθένεια. Το 1665 εφαρμόστηκε μια εκδοχή της «κοινωνικής αποστασιοποίησης», ένα εργαλείο δημόσιας υγείας που επιβάλλεται και σήμερα, καθώς κυβερνήσεις, σχολεία και πολλές επιχειρήσεις, στέλνουν τους ανθρώπους στο σπίτι προσπαθώντας να επιβραδύνουν τη διάδοση του νέου κορωνοϊού…
