Το «Βασικό Εισόδημα» διασφαλίζει το μέλλον της ανθρωπότητας…

Πολλά επιχειρήματα ακούγονται τα τελευταία χρόνια, υπέρ και κατά, για το λεγόμενο «βασικό εισόδημα», επίσης γνωστό ως «καθολικό βασικό εισόδημα» ή «Universal Basic Income». Και …ήρθε ο κορωνοϊός! Η ιδέα αυτή -ένα είδος εγγυημένου εισοδήματος απευθείας στα χέρια των πολιτών- έχει προσθέσει περισσότερους υποστηρικτές σε λίγες μόνο ημέρες από ότι σε χρόνια, κάνοντας ένα εκθετικό άλμα στη δημόσια συζήτηση και παρουσιάζοντας μια σταθερή υποψηφιότητα στο μενού πιθανών λύσεων για να βγούμε από το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο της πανδημίας. Ακόμη και οι ΗΠΑ στέλνουν επιταγές στους περισσότερους πολίτες. Και δικαίως – η πανδημία coronavirus απαιτεί ριζικές δράσεις…

Ο Guy Standing μας αναπτύσσει την ιδέα του «βασικού εισοδήματος», την εφικτότητα της, και για το πως θα μπορούσε να συμβάλλει στην τόνωση της οικονομίας, τόσο κατά την διάρκεια της πανδημίας, όσο και μετά την λήξη της.

Ο Guy Standing, καθηγητής Αναπτυξιακών Σπουδών στην Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, είναι συνιδρυτής του Παγκόσμιου Δικτύου Βασικού Εισοδήματος (Basic Income Earth Network). Θεωρείται από πολλούς ως ένας από τους βασικότερους υποστηρικτές της ιδέας του «βασικού εισοδήματος», μία ιδέα που την προωθεί για περισσότερα από 30 χρόνια και για την οποία έχει γράψει πολλαπλά βιβλία και επιστημονικά άρθρα, παρουσιάζοντας τις πιλοτικές εφαρμογές του «βασικού εισοδήματος» που έχει επιβλέψει σε διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Ορθός Λόγος: Έχετε πει πως οι πραγματικοί λόγοι που θα έπρεπε κανείς να στηρίξει μια πρωτοβουλία, όπως αυτή για το Καθολικό Βασικό Εισόδημα (UBI), δεν είναι απλά οικονομικοί, αλλά, και ηθικοί. Έχετε περιγράψει το Βασικό Εισόδημα ως ένα ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι εννοείται με αυτό;

G. Standing: Πρώτον, θα σας διευκρινίσω πως δεν χρησιμοποιώ συγκεκριμένα την ορολογία «Καθολικό Βασικό Εισόδημα», καθώς πάντοτε θα υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί. Για παράδειγμα, οι παράνομοι μετανάστες δεν μπορούν να το λαμβάνουν, αλλιώς, οι χώρες που θα το προσφέρουν θα πλημμυρήσουν από μετανάστες. Προτιμώ λοιπόν να λέμε απλά «βασικό εισόδημα», και έτσι θα το αναφέρω. Αυτό που εννοώ, όταν μιλάω για «βασικό εισόδημα», είναι ότι όλα τα μέλη μίας κοινωνίας, όλοι οι νόμιμοι κάτοικοι Ελλάδος για παράδειγμα, μπορούν να λαμβάνουν, σε ατομικό επίπεδο, ένα επαρκές χρηματικό εισόδημα, χωρίς προϋποθέσεις, δικαιωματικά. Μιλάω για ατομικό βασικό εισόδημα, όχι οικογενειακό. Ο λόγος που υποστηρίζω αυτή την πρόταση έχει να κάνει με λόγους ηθικής. Στην ουσία μιλάμε για ένα ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Το εισόδημα και ο πλούτος του καθενός έχει να κάνει με τα «δημιουργήματα» των γενιών, που προηγήθηκαν. Σε αυτό το πλαίσιο, εφόσον επιτρέπεις την δυνατότητα κληρονομιάς ιδιωτικού πλούτου από ιδιώτες, που δεν έχουν κάνει τίποτε για να αξιοποιήσουν αυτό τον πλούτο, αλλά, γίνονται οι αποδέκτες αυτού, τότε υπό μίαν έννοια το «βασικό εισόδημα» αποτελεί κοινωνική κληρονομιά που προέρχεται από τον συλλογικό πλούτο της κοινωνίας μας. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που υποστηρίζω το «βασικό εισόδημα». Ο δεύτερος λόγος, που το υποστηρίζω, είναι επειδή πιστεύω πως ένα βασικό επίπεδο ασφάλειας αποτελεί κοινωνικό αγαθό. Είναι μία στοιχειώδης ανάγκη της ανθρωπότητας. Είναι ουσιαστικό συστατικό μίας καλής κοινωνίας. Και ο τρίτος λόγος, είναι το ότι σημαίνει ελευθερία: η ελευθερία να πεις «όχι» σε μία καταπιεστική σχέση, σε μία σχέση εξάρτησης, ή ακόμα σε έναν γραφειοκράτη. Η ελευθερία να πεις «όχι» ή και η δυνατότητα να πεις «ναι», η δυνατότητα να πεις «ναι, είμαι και εγώ πολίτης»…

Ηθικοί και οικονομικοί λόγοι

Οπότε, για μένα, αυτοί είναι λόγοι ηθικοί. Ωστόσο, οι οικονομικοί λόγοι είναι επίσης σημαντικοί. Πρόσφατα έγραψα ένα βιβλίο με τον τίτλο «Battling Eight Giants».
Το βιβλίο επικεντρώνεται σε μία σκέψη του William Beveridge, σε μία πολύ γνωστή έκθεση του από το 1942 που προετοίμασε το έδαφος για την μεταπολεμική οικονομική πολιτική. Σε αυτή την έκθεση αναφέρθηκε στην ανάγκη «να σφάξουμε πέντε γίγαντες», οι οποίοι ήταν η ασθένεια, η απραξία, η άγνοια, η εξαθλίωση και η ανάγκη. Αυτές είναι οι λέξεις που χρησιμοποίησε. Κατά την άποψη μου, εμείς έχουμε οκτώ μοντέρνους «γίγαντες» που αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη μίας καλής κοινωνίας.

Ο πρώτος «γίγαντας» είναι η ανισότητα, η οποία είναι υπερβολική στις μέρες μας. Το «βασικό εισόδημα» θα συμβάλλει στην μείωση της ανισότητας. Δεν θα αποτελέσει «πανάκεια», αλλά θα συμβάλλει στην μείωση στην ανισότητας, απλά, επειδή όλοι θα λαμβάνουν το ίδιο βασικό ποσό, το οποίο θα αποτελεί μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού εισοδήματος ενός φτωχού, παρά ενός πλούσιου. Μπορείς να φορολογήσεις αυτό το εισόδημα για τους πλούσιους, φροντίζοντας, έτσι, οι πλούσιοι ούτε να κερδίσουν ούτε να χάσουν κάτι. Αυτή είναι η ιδέα…

Ο δεύτερος «γίγαντας» είναι η ανασφάλεια. Έχουμε ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, και μέσα σε αυτό το σύστημα εκατομμύρια άνθρωποι αισθάνονται, μονίμως, ανασφάλεια. Χρειαζόμαστε μία πολιτική μείωσης της ανασφάλειας.

Ο τρίτος «γίγαντας» είναι το χρέος, και θα επανέλθω στην σημασία του χρέους, αλλά, το χρέος είναι ένας γίγαντας που όλο και περισσότερο μεγαλώνει. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι και εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι καταχρεωμένοι, και, συνεπώς, χρειαζόμαστε μία στρατηγική για την μείωση του χρέους.

Ο τέταρτος «γίγαντας» είναι το άγχος. Βιώνουμε μία «πανδημία» άγχους, εδώ και χρόνια, και παρουσιάζω (στα βιβλία μου) πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι το άγχος βρίσκεται σε αυξανόμενη τάση και οδηγεί σε αύξηση της θνησιμότητας, των αυτοκτονιών, και σε προσωπικές στιγμές κρίσης για πολλούς ανθρώπους.

Ο πέμπτος «γίγαντας» είναι η επισφάλεια. Έχω γράψει για το θέμα της επισφάλειας στα βιβλία μου –για τον «επισφαλή» («precariat»). Η επισφάλεια αναφέρεται στην απώλεια δικαιωμάτων, στην απώλεια ελευθερίας και ελεύθερης βούλησης, σε μία κατάσταση όπου είσαι ικέτης, κάποιος που αναγκάζεται να ζητάει χάρες, είτε από συγγενείς, είτε από γραφειοκράτες, είτε από εργοδότες, άρα κάποιος που δεν είναι αυτόνομος. Η επισφάλεια είναι μία «ασθένεια» του σύγχρονου οικονομικού συστήματος.

Ο έκτος «γίγαντας» είναι τα ρομπότ και η αυξανόμενη αυτοματοποίηση. Σε αντίθεση με αυτά που είπε ο Mark Blyth στην πρόσφατη συνέντευξη που του κάνατε στον «Ορθό Λόγο», και εγώ δεν πιστεύω πως οδεύουμε προς μία κοινωνία δίχως εργασία… Η θεωρία για το «τέλος της εργασίας» είναι μία ανοησία. Θα ανακαλύπτουμε νέους τρόπους εργασίας όσο προχωράμε, στο μέλλον. Ωστόσο, τα ρομπότ, η τεχνητή νοημοσύνη και άλλες μορφές τεχνολογικής αλλαγής είναι διασπαστικοί παράγοντες. Αυξάνουν την ανισότητα και επίσης αυξάνουν την ατομική ανασφάλεια. Γι’ αυτό αποτελούν «γίγαντα» με τη μορφή που παρουσιάζω στα γραφόμενά μου.

Ο έβδομος «γίγαντας», τον οποίο, μέχρι την φετινή πανδημία, θεωρούσα ως τον πλέον καθοριστικό υπέρ του «βασικού εισοδήματος», είναι η απειλή αφανισμού της ανθρωπότητας. Η οικολογική κρίση, που, ολοταχώς πλησιάζει, σηματοδοτεί την ανάγκη ενός διαφορετικού συστήματος διανομής του εισοδήματος και ενός διαφορετικού τρόπου ζωής, ώστε να μειωθεί η απειλή, κάτι που θα μας επιτρέψει να επικεντρωθούμε στην αναπαραγωγή και δημιουργία οικολογικά βιώσιμων τρόπων ζωής. Για μένα, πολλοί άνθρωποι που υποστηρίζουν το «βασικό εισόδημα», επίσης, έχουν οικολογική συνείδηση και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό!

Ο τελευταίος «γίγαντας», τουλάχιστον, μέχρι την έλευση της πανδημίας, είναι η απειλή νεοφασιστικού λαϊκισμού. Για μένα, αυτή είναι μία αυξανόμενη απειλή σε παγκόσμια βάση. Τη βλέπουμε στην Ευρώπη, τη βλέπουμε με την «περίπτωση» Ντόναλντ Τραμπ, τη βλέπουμε σε διάφορες άλλες περιοχές του κόσμου, ακόμη.

Όλοι αυτοί οι «γίγαντες» αποτελούν εμπόδια για την επίτευξη μιας καλής κοινωνίας, και, παρόλο που το «βασικό εισόδημα», ασφαλώς, δεν μπορεί να εξολοθρεύσει αυτούς τους «γίγαντες», με κάθε έννοια, εάν έχεις «βασικό εισόδημα», θα περιορισθεί η ισχύς τους.

«Σκανδάλη» η πανδημία

Η πανδημία του κορωνοϊού δεν είναι η αφορμή της επικείμενης οικονομικής κατάρρευσης. Είναι η «σκανδάλη». Είναι ανάλογη με την δολοφονία του Αρχιδούκα της Αυστρίας τον Αύγουστο του 1914. Δεν ήταν η αφορμή του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, αλλά, η «σκανδάλη». Η πανδημία είναι η «σκανδάλη», εξαιτίας αυτών των προαναφερόμενων «γιγάντων», που έχουν δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα εύθραυστο οικονομικό σύστημα, μία κρίση που αναμενόταν. Έχω περιγράψει αυτό το σύστημα ως ένα σύστημα «κερδοσκοπικού καπιταλισμού» (rentier capitalism), όπου όλο και μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματος και του πλούτου πηγαίνει σε εκείνους που έχουν οικονομικό ενεργητικό, ακίνητη περιουσία και πνευματική ιδιοκτησία. Οι «επισφαλείς», αυτοί που ζουν με το μεροκάματο και με ανασφαλή εργασία, λαμβάνουν ολοένα και μικρότερο ποσοστό του συνολικού εισοδήματος και ζουν υπό την απειλή μη βιώσιμου χρέους. Σε αυτή την περίπτωση, ακόμα και μία μικρή κάμψη στην οικονομική ανάπτυξη, εντός του υφιστάμενου οικονομικού συστήματος θα προκαλέσει μία τεράστια οικονομική ύφεση, η οποία μπορεί να προκαλέσει περισσότερα χρέη από την ίδια την πανδημία. Θα έχεις εκατομμύρια ανθρώπους που αυτή τη στιγμή έχουν υψηλά χρέη και στη συνέχεια θα βρεθούν άστεγοι, άνεργοι ή θα ζουν στο περιθώριο…

Θα σας δώσω δύο στατιστικά. Ακριβώς πριν 100 χρόνια, το 1919, την εποχή της Ισπανικής Γρίπης, το ιδιωτικό χρέος στις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούσε λιγότερο από το 50% του ΑΕΠ, του εθνικού εισοδήματος. Σήμερα, στο ξεκίνημα της πανδημίας, το ιδιωτικό χρέος πριν τον κορωνοϊό αποτελούσε το 150% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει πως το οικονομικό σύστημα στις ΗΠΑ, που παραμένει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, λίγο μπροστά από την Κίνα, είναι ιδιαίτερα εύθραυστο. Πέραν αυτού, το εταιρικό χρέος στις ΗΠΑ αντιστοιχεί στα τρία τέταρτα του εθνικού εισοδήματος. Το 1920 το εταιρικό χρέος ήταν ένα μηδαμινό ποσό. Οπότε έχουμε ένα ιδιαίτερα εύθραυστο οικονομικό σύστημα και αν διαταράξεις την ισορροπία του παλιού μοντέλου, όλη η οικονομία θα απειληθεί …τρομακτικά.

Αυτό που βιώνουμε, σήμερα, είναι ένα σοκ ζήτησης. Έχουμε μία ξαφνική μείωση στην δυνατότητα των ανθρώπων να αγοράζουν βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Οι Έλληνες γνωρίζουν τι σημαίνει αυτό από την εμπειρία τους τη δεκαετία που πέρασε, όμως, τώρα, μιλάμε για παγκόσμια κρίση. Η μία χώρα μετά την άλλη θα επιταχύνει την οικονομική πτώση, και υπ’ αυτές τις συνθήκες δεν είναι απλά επιθυμητό να υπάρχει «βασικό εισόδημα», είναι απαραίτητο, καθώς αν δεν έχουμε «βασικό εισόδημα» δεν θα επανεκκινήσει η ζήτηση, συνεπώς, οι οικονομίες δεν θα γυρίσουν στην ανάπτυξη…

Είναι μάταιο να χρησιμοποιείς ποσοτική χαλάρωση και νομισματική πολιτική και να πετάς ρευστότητα στις αγορές. Αυτό, απλά, θα μεγεθύνει την ανισότητα και δεν θα οδηγήσει στο βιώσιμο οικονομικό σύστημα που έχουμε ανάγκη. Είναι προφανές ότι χρειαζόμαστε «βασικό εισόδημα» τώρα, που θα αποτελεί μέρος του νέου, μεταμορφωμένου οικονομικού μας συστήματος.

ΟΛ: Πιστεύω πως πολλοί αναγνώστες μας θα έχουν την εξής απορία: πώς μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα ένα πρόγραμμα «βασικού εισοδήματος», εν μέσω μίας πανδημίας και, μετά την πανδημία, ποια βήματα θα μπορούσαν να ακολουθηθούν, ώστε να επιτευχθεί η μετάβαση σε ένα μόνιμο σύστημα «βασικού εισοδήματος»;

G. Standing: Αυτή είναι μία εξαιρετική ερώτηση. Αν δούμε τι έγινε μετά το οικονομικό κραχ του 2008, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκανε «ένεση» 1,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ στις χρηματοοικονομικές αγορές. Αυτό σημαίνει πως, κάπως, κατάφεραν να βρουν τα χρήματα και να τα εισάγουν στις αγορές. Στην Βρετανία, η Τράπεζα της Αγγλίας βρήκε 400 δισεκατομμύρια λίρες, ως «ένεση» στις αγορές, και αυτό που έκαναν οι αγορές ήταν να δουν την παγκόσμια κατάσταση και να επενδύσουν εκεί που τους περίμενε το μεγαλύτερο κέρδος, δηλαδή, στην Κίνα, σε μεγάλο βαθμό. Οπότε, το ρευστό πήγε στους χρηματιστές, οι χρηματιστές επανάκτησαν τα εισοδήματά τους, ενώ, για τους υπόλοιπους, δηλαδή για την συντριπτική πλειοψηφία, η ανάπτυξη ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, μηδαμινή. Εφόσον, λοιπόν, μπορείς να βρεις τα χρήματα για να τα δώσεις στις τράπεζες, μπορείς να βρεις τα χρήματα για να τα δώσεις στους πολίτες. Είναι τόσο απλό. Μακροπρόθεσμα, πρέπει να βρεθεί τρόπος να πληρώσεις για αυτά τα χρήματα. Όμως, βραχυπρόθεσμα, όταν βιώνεις μία κρίση, πρέπει να κυκλοφορήσει αυτό το ρευστό αμέσως.

Γνωρίζω πολύ καλά πως υπάρχει ανάγκη να χτίσουμε ένα νέο σύστημα διανομής του εισοδήματος, και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γκρεμιστεί ο κερδοσκοπικός καπιταλισμός. Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, για παράδειγμα, η συμφωνία «TRIPS», το 1994, η συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου. Αυτό που έκανε αυτή η συμφωνία είναι πως «παγκοσμιοποίησε» το αμερικανικό σύστημα πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτό επέτρεψε σε εταιρίες και ιδιώτες να λαμβάνουν μονοπωλιακά κέρδη από την πνευματική ιδιοκτησία και τις ευρεσιτεχνίες τους, για 20 χρόνια, ή στην περίπτωση των φαρμακευτικών εταιρειών, 40 χρόνια. Αυτό που ακολούθησε, στη συνέχεια, ήταν μία ραγδαία αύξηση στον αριθμό των πατεντών, οι οποίες αποτελούν, πλέον, περίπου, το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εισοδήματος. Οι κερδοσκόποι κερδοσκοπούν βάσει του καθεστώτος ιδιοκτησίας, ενώ, δεν υπάρχει η παραμικρή απόδειξη για το πως αυτές οι πατέντες συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, στην καινοτομία, στην ανάπτυξη ιδεών κλπ. Μιλάμε για απλή κερδοσκοπία. Πρέπει να τελειώσει αυτό το σύστημα, ώστε να αναγκαστούν οι εταιρίες να μειώσουν τα κέρδη τους και να λαμβάνουν οι πολίτες μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού εισοδήματος.

Τέλος στις επιδοτήσεις

Το ίδιο ισχύει στις επιδοτήσεις. Τα κράτη προσφέρουν τεράστιες επιδοτήσεις σε εταιρίες, στην μεσαία ιδιαιτέρως τάξη, και άλλους, μέσω φοροελαφρύνσεων και διάφορων άμεσων επιδοτήσεων, προσφέροντας, έτσι, προνόμια στους (ήδη έστω και σχετικά) προνομιούχους… Πρέπει να καταργήσουμε αυτές τις επιδοτήσεις, και, αντί οι κυβερνήσεις να πληρώνουν δισεκατομμύρια ευρώ ή λίρες σε επιδοτήσεις στα «επίσημα αγαπημένα» συμφέροντά τους, μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα χρήματα για την πληρωμή ενός «βασικού εισοδήματος» σε όλους.

Το αυτό ισχύει και για την φορολόγηση του πλούτου, των ακινήτων, και, του λεγόμενου φόρου του άνθρακα. Χρειαζόμαστε ένα φόρο άνθρακα, αλλά αυτός ο φόρος δικαιολογείται μόνο εάν χρησιμοποιήσεις τα έσοδα που θα προσφέρει για την πληρωμή του «βασικού εισοδήματος», καθώς από μόνος του, αυτός ο φόρος απλά θα αυξήσει την ανισότητα. Οπότε, χρειαζόμαστε έναν φόρο του άνθρακα για να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή, αλλά πρέπει να ανακατευθύνουμε τα έσοδα αυτού του φόρου για την πληρωμή του «βασικού εισοδήματος». Αυτό που ισχυρίζομαι στο βιβλίο μου, «Plunder of the Commons», είναι ότι πρέπει να δημιουργήσουμε ένα εθνικό περιουσιακό ταμείο σε κάθε χώρα, που θα χρηματοδοτείται από την φορολόγηση αυτών που κερδοσκοπούν από το κοινό πλούτο μας, είτε μιλάμε για το πετρέλαιο, είτε για την ψηφιακή πληροφορία, είτε για τον άνθρακα. Μιλάμε για καταπάτηση του κοινού πλούτου, άρα, πρέπει εμείς να «αρπάξουμε» αυτό το «ενοίκιο», αν θέλετε, και να εισάγουμε ένα ταμείο το οποίο θα βασίζεται στο πρότυπο του συνταξιοδοτικού ταμείου της Νορβηγίας, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο. Αυτό το ταμείο μπορεί στη συνέχεια να αναδιανείμει τις πληρωμές για το «βασικό εισόδημα».

Υπάρχει μία άμεση πρόκληση: πρέπει να βρούμε τα χρήματα για την διανομή του «βασικού εισοδήματος» εν μέσω αυτής της περιόδου κρίσης, και, στο μεταξύ, πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα διανομής του εισοδήματος με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ώστε να χτίσουμε ένα σύστημα που θα μπορέσει να πληρώνει το «βασικό εισόδημα», αποτελώντας τη βάση ενός νέου συστήματος διανομής εισοδήματος.

ΟΛ: Υπάρχουν παραδείγματα επιτυχημένης εφαρμογής ενός συστήματος «βασικού εισοδήματος»;

G. Standing: Μιλάτε σε έναν άνθρωπο που είχε την ιδιαίτερη τιμή να θέσει σε εφαρμογή ιδέες πολλών δεκαετιών, κάτι που λίγοι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να κάνουν. Εργάζομαι για την προώθηση του «βασικού εισοδήματος» για περισσότερο από 30 χρόνια και μέσα σε αυτό το διάστημα, είχα την καλή τύχη να πειραματιστώ πάνω στην εφαρμογή του «βασικού εισοδήματος». Έχουμε οργανώσει πιλοτικά προγράμματα σε διάφορες χώρες, το μεγαλύτερο εκ των οποίων ήταν στην Ινδία, όπου προσφέραμε «βασικό εισόδημα» σε 6.000 ανθρώπους και παρακολουθήσαμε τα αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Επίσης, έχουμε διοργανώσει πιλοτικά προγράμματα στην Αφρική, συγκεκριμένα στην Ναμίμπια και την Κένυα, στον Καναδά, την Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό που παρατηρούμε είναι ένα ιδιαίτερα σταθερό φαινόμενο: εάν εισάγεις ένα πρόγραμμα «βασικού εισοδήματος», πρέπει να το προσφέρεις σε όλα τα μέλη μίας κοινωνίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό: αν δεν το κάνεις, δεν μπορείς να μιλήσεις για ένα σωστό πρόγραμμα «βασικού εισοδήματος». Η ιδέα του «βασικού εισοδήματος» είναι η εξής: αν ο κάθε άνδρας και η κάθε γυναίκα λαμβάνουν, σε ατομική βάση, το ίδιο ποσό, ενώ τα παιδιά τους λαμβάνουν το μισό, το οποίο θα πληρώνεται στη μητέρα ή την παρένθετη μητέρα, και, παρακολουθήσεις τι θα συμβεί στη συνέχεια, σε κάθε πιλοτικό πρόγραμμα, όπως παρουσιάζω στα βιβλία μου, προκύπτουν θετικά αποτελέσματα.

Ποια ήταν αυτά τα αποτελέσματα; Επανειλημμένως, σε περιοχές με χαμηλό μέσο εισόδημα, εάν εισάγεις «βασικό εισόδημα», οι οικογένειες βελτιώνουν την διατροφή των παιδιών τους, βελτιώνουν την υγεία όλων των μελών των οικογενειών τους, βελτιώνεται η πρόσβαση τους στην υγεία, αυξάνεται το ποσοστό σχολικής εκπαίδευσης, η οικονομική δραστηριότητα αυξάνεται, η εργασία και η παραγωγή αυξάνονται.

Το «βασικό εισόδημα» δεν αποτελεί αντικίνητρο στην προσπάθεια των ανθρώπων να βελτιώσουν την ζωή τους. Αντιθέτως, το «βασικό εισόδημα» τους δίνει αυτή την ευκαιρία. Η οικονομική και κοινωνική θέση των γυναικών βελτιώνεται όπου εφαρμόζονται αυτά τα προγράμματα. Η οικονομική και κοινωνική θέση των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες βελτιώνεται, καθώς και αυτοί λαμβάνουν το δικό τους ατομικό «βασικό εισόδημα». Μάλιστα, σε κάθε κοινωνία όπου θα έχουμε πρόγραμμα «βασικού εισοδήματος» θα πρέπει να υπάρχουν επιπρόσθετες παροχές για άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς αυτά τα άτομα έχουν επιπλέον ανάγκες, επιπλέον κόστος ζωής, οπότε αυτό θα διασφαλίζει για όλους μία ισότιμη βασική ασφάλεια. Το «βασικό εισόδημα» δεν χρειάζεται να αντικαταστήσει οποιαδήποτε άλλη κοινωνική παροχή, αλλά να προσφέρει ένα δίχτυ ασφάλειας.

Θα σας δώσω μερικά παραδείγματα: στα βιβλία μου έχω αναφερθεί στο «εσφαλμένο πιλοτικό πρόγραμμα» (εσφαλμένο λόγω εξεύρεσης των πόρων του ‘βασικού εισοδήματος’ από τα κέρδη ενός καζίνου που διανέμονταν στους Ινδιάνους), στην Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ, όπου ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα απόδοσης «εισοδήματος» για τον ιθαγενή πληθυσμό εκεί, ενώ ταυτοχρόνως ξεκίνησε μία μακροχρόνια μελέτη για την ανάπτυξη των παιδιών τους. Έκαναν σύγκριση μίας κοινότητας όπου εφαρμόστηκε αυτή η λογική του βασικού εισοδήματος με μία άλλη κοινότητα όπου δεν εφαρμόστηκε. Μετά από 16 χρόνια, τα αποτελέσματα έδειχναν ότι κατά μέσο όρο τα παιδιά στην πρώτη κοινότητα όπου είχαν «βασικό εισόδημα» ήταν ένα χρόνο μπροστά στα μαθήματα τους. Οι οικογένειες όπου τα μέλη λαμβάναν «βασικό εισόδημα» είχαν λιγότερο άγχος και λιγότερους τριγμούς στο σπίτι, βελτιώνοντας τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, με λιγότερες τριβές και περισσότερη ενθάρρυνση για τα παιδιά να μαθαίνουν και να αναπτύσσονται.

Θα σας δώσω άλλο ένα παράδειγμα: είχαμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα «βασικού εισοδήματος» στην Αφρική, και, στο τέλος του προγράμματος επισκέφτηκα ένα από τα χωριά. Ήταν εκεί κάποιες νεαρές γυναίκες και τις ρώτησα «για εσάς, ποιο ήταν το πιο θετικό στοιχείο του βασικού εισοδήματος;». Αρχικά δίσταζαν να μου μιλήσουν, καθώς ήμουν ξένος και δεν με ήξεραν, αλλά κάποια στιγμή μία από τις γυναίκες μου είπε «ξέρετε, πριν πάρουμε το βασικό εισόδημα μας, όταν οι άνδρες επέστρεφαν από τα χωράφια στο τέλος του μήνα με το εισόδημα τους, ήμασταν αναγκασμένες να πούμε ναι. Τώρα που έχουμε βασικό εισόδημα, μπορούμε να πούμε όχι». Αυτή είναι ελευθερία, και δεν τρέφω σεβασμό σε ανθρώπους που είναι αντίθετοι στην ιδέα πως όλοι οι άνθρωπο πρέπει να έχουν ελευθερία και ασφάλεια…

Η ενδιαφέρουσα αυτή συζήτηση με τον καθηγητή Guy Standing, λόγω της μεγάλης της έκτασης, θα συνεχιστεί στο επόμενο τεύχος μας…

Σας αφήνουμε με ένα ενδιαφέρον βίντεο, αν θέλετε, να παρακολουθήσετε: “Coronavirus and the Case for Universal Basic Income”.