Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ορίσει την βιώσιμη (ή αειφόρο) ανάπτυξη στην έκθεση Brundtland, ως «μια ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να διακυβεύει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες» (Our Common Future). Όπως υπονοεί ο ορισμός, οι πόροι είναι πεπερασμένοι, επομένως, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται συντηρητικά και προσεκτικά, ώστε να διασφαλίζεται πως υπάρχουν αρκετοί για τις μελλοντικές γενιές, χωρίς να μειώνεται η παρούσα ποιότητα ζωής. Οφείλουμε, λοιπόν, να λαμβάνουμε υπόψη μας το μέλλον, στη λήψη των αποφάσεων για το παρόν. Μια βιώσιμη κοινωνία πρέπει να είναι κοινωνικά υπεύθυνη, εστιάζοντας στην προστασία του περιβάλλοντος και στη δυναμική ισορροπία των ανθρώπινων και φυσικών συστημάτων.
Ο όρος βιωσιμότητα (sustainability) προέρχεται από τη λατινική λέξη sustinere (tenere=κρατώ, sub=κάτω). “To sustain” μπορεί να σημαίνει διατηρώ, υποστηρίζω, φροντίζω ή αντέχω. Επομένως, πρόκειται για την ικανότητα να συνεχίζουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι τη συνδέουν με το περιβάλλον, η βιωσιμότητα μπορεί να εξεταστεί σε διάφορα άλλα πλαίσια, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής ευθύνης. Αυτά τα πλαίσια περιλαμβάνουν τη φέρουσα ικανότητα της Γης, τη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων, των επαγγελμάτων, των προτύπων συμπεριφοράς κ.ο.κ. Η αειφόρος ανάπτυξη θέλει ουσιαστικά να συγκεράσει την οικονομική ανάπτυξη και την προστασία των κοινωνικών και περιβαλλοντικών ισορροπιών.
Θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί ποια είναι η διαφορά μεταξύ της βιώσιμης ανάπτυξης και της βιωσιμότητας. Η βιωσιμότητα, συχνά, θεωρείται ως ένας μακροπρόθεσμος στόχος (δηλαδή, ένας πιο βιώσιμος κόσμος), ενώ, η βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρεται στις πολλές διαδικασίες και διαδρομές για την επίτευξή της (πχ, βιώσιμη γεωργία/δασοκομία, βιώσιμη παραγωγή/κατανάλωση, χρηστή διακυβέρνηση, έρευνα και μεταφορά τεχνολογίας, εκπαίδευση και κατάρτιση κα.)
Γιατί είναι σημαντική η Βιωσιμότητα
Η βιωσιμότητα (ή αειφορία) έχει πολλά οφέλη, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Δεν μπορούμε να διατηρήσουμε τα οικοσυστήματα της Γης μας ή να συνεχίσουμε να λειτουργούμε όπως λειτουργούμε, αν δεν γίνουν πιο βιώσιμες επιλογές. Αν διατηρηθούν οι βλαβερές διαδικασίες χωρίς αλλαγές, είναι πιθανό να εξαντλήσουμε τα ορυκτά καύσιμα, να εξαφανιστεί τεράστιος αριθμός ζωικών ειδών και να καταστραφεί ανεπανόρθωτα η ατμόσφαιρα. Ο καθαρός αέρας και οι μη τοξικές ατμοσφαιρικές συνθήκες, η ανάπτυξη πόρων στους οποίους μπορεί να βασιστεί ο άνθρωπος, καθώς και η ποιότητα και η καθαρότητα του νερού, είναι όλα τα οφέλη της αειφορίας.
Στον εταιρικό κόσμο, η βιωσιμότητα συνδέεται με την ολιστική προσέγγιση ενός οργανισμού, λαμβάνοντας υπόψη τα πάντα, από την παραγωγή έως τα logistics και την εξυπηρέτηση των πελατών. Δεν είναι απλώς μια σύγχρονη τάση, αλλά μια αναγκαιότητα, ένα παγκόσμιο σχέδιο ανάπτυξης που απαιτεί τη δέσμευση των επιχειρήσεων για καινοτομία. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν μια επείγουσα διπλή αναγκαιότητα: να καταστήσουν την ίδια την τεχνολογία πιο βιώσιμη, αλλά και να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία για να γίνουν πιο βιώσιμες οι ίδιες. Η πράσινη και βιώσιμη πορεία δεν είναι μόνο επωφελής για την εταιρεία, μεγιστοποιεί και τα οφέλη από την περιβαλλοντική εστίαση μακροπρόθεσμα.
Ανεξάρτητα από το ποιοι είμαστε, πού ζούμε και τι κάνουμε, έχουμε όλοι ηθική υποχρέωση απέναντι στον άλλον, στις μελλοντικές γενιές και στα άλλα είδη να διατηρήσουμε τον πλανήτη. Οι σημερινές μας επιλογές και δράσεις έχουν τεράστιες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις μελλοντικές γενιές. Η πρακτική της αειφορίας διασφαλίζει ότι κάνουμε ηθικές επιλογές που οδηγούν σε ένα ασφαλές και βιώσιμο μέλλον για όλους. Αν εξαντλήσουμε τους πόρους της Γης, θα εξαντλήσουμε και τις μελλοντικές γενιές. Για παράδειγμα, αν υπεραλιεύουμε τους ωκεανούς, κινδυνεύουμε όχι μόνο να εξαντλήσουμε την επάρκεια των ψαριών, αλλά και να εξαντλήσουμε την επάρκεια κάθε οργανισμού στην τροφική αλυσίδα που σχετίζεται με τα ψάρια αυτά.
«Δεν κληρονομούμε τη Γη από τους προγόνους µας – τη δανειζόμαστε από τα παιδιά µας…», Αρχαία ινδιάνικη παροιμία
Οι 3 Πυλώνες της Βιωσιμότητας
Συνήθως διακρίνονται τρεις διαφορετικοί πυλώνες (που ονομάζονται επίσης διαστάσεις ή τομείς) της βιωσιμότητας: ο περιβαλλοντικός, ο κοινωνικός και ο οικονομικός, γνωστοί και ως «πλανήτης, άνθρωποι, και κέρδη». Οι περισσότερες έννοιες της μοιράζονται αυτή την προσέγγιση, παρόλο που μπορεί να διαφέρουν στις λεπτομέρειες. Στη βιβλιογραφία χρησιμοποιούνται διάφοροι όροι για την έννοια αυτή: οι συγγραφείς μιλούν για τρεις αλληλένδετους πυλώνες, διαστάσεις, μέρη, συστατικά, βραχίονες, πλευρές, σκοπιές, παράγοντες ή στόχους. Για παράδειγμα, στο έγγραφο αποτελεσμάτων της Παγκόσμιας Διάσκεψης Κορυφής για την Κοινωνική Ανάπτυξη του 2005 χρησιμοποιήθηκε ο όρος «πτυχές», που συμβάλλουν στη φιλοσοφία και την κοινωνική επιστήμη της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι «πυλώνες» αυτοί είναι διακριτοί, αλλά αλληλένδετοι. Σε πολλά εθνικά πρότυπα και συστήματα πιστοποίησης, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αντιμετώπισης των βασικών τομέων που αντιμετωπίζει, σήμερα, ο κόσμος.
1. Περιβαλλοντική βιωσιμότητα: Είναι η ικανότητα του περιβάλλοντος να υποστηρίζει ένα ορισμένο επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας και ένα ποσοστό εκμετάλλευσης φυσικών πόρων επ’ αόριστο.
Για πολλούς ανθρώπους, αυτός είναι ο πιο σημαντικός και επείγων πυλώνας της βιωσιμότητας. Αφορά τη διατήρηση των φυσικών πόρων και την προστασία των παγκόσμιων οικοσυστημάτων για τη στήριξη της υγείας και της ευημερίας. Επειδή, τόσες πολλές αποφάσεις που επηρεάζουν το περιβάλλον δεν γίνονται άμεσα αισθητές, ένα βασικό στοιχείο της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας είναι ο μελλοντικός της χαρακτήρας.
Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα αποσκοπεί στη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας μέσω της προστασίας του φυσικού κεφαλαίου (πχ, γη, αέρας, νερό, ορυκτά κλπ). Πρωτοβουλίες και προγράμματα ορίζονται ως περιβαλλοντικά βιώσιμα όταν εξασφαλίζουν την ικανοποίηση των αναγκών του πληθυσμού, χωρίς τον κίνδυνο να διακυβεύονται οι ανάγκες των μελλοντικών γενεών.
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα δίνει έμφαση στο πώς μπορούν να επιτύχουν θετικά οικονομικά αποτελέσματα χωρίς να βλάψουν, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, το περιβάλλον. Η μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, της χρήσης νερού, της μη αποσυντιθέμενης συσκευασίας και της γενικότερης σπατάλης στο πλαίσιο μιας εφοδιαστικής αλυσίδας, μπορεί, συχνά, να είναι οικονομικά αποδοτικές και χρήσιμες διαδικασίες, καθώς και σημαντικές για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Μια περιβαλλοντικά βιώσιμη επιχείρηση, βέβαια, επιδιώκει να ενσωματώνει και τους τρεις πυλώνες βιωσιμότητας, και, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος πρέπει ο καθένας από αυτούς να αντιμετωπίζεται εξίσου.
«Η προστασία του περιβάλλοντος έχει μέλλον, γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον…», Από το «Η προστασία του περιβάλλοντος ως νομικό προνόμιο» του Καθ. Dr. Michael Kloepfer
2. Κοινωνική βιωσιμότητα:Είναι η ικανότητα ενός κοινωνικού συστήματος, όπως είναι το κράτος, η οικογένεια ή ο οργανισμός, να λειτουργεί σε ένα ορισμένο επίπεδο ευημερίας και αρμονίας επ’ αόριστο. Μπορεί να οριστεί ως ο προσδιορισμός και η διαχείριση τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών επιπτώσεων των συστημάτων, των διαδικασιών, των οργανισμών και των δραστηριοτήτων επί των ανθρώπων και της κοινωνικής ζωής. Προβλήματα όπως ο πόλεμος, η ενδημική φτώχια, η διαδεδομένη αδικία και ανισότητα και το χαμηλό ποσοστό εκπαίδευσης, είναι συμπτώματα που πιστοποιούν ότι το σύστημα είναι κοινωνικά μη βιώσιμο.
Πρόκειται, ίσως, για τον πιο πολύπλευρο πυλώνα της βιωσιμότητας και επικεντρώνεται σε μια ευρύτερη θεώρηση του κόσμου. Περιλαμβάνει τη φυσική υγεία, παγκοσμίως και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεαστεί από την εξάρτηση των επιχειρήσεων όσον αφορά τα επιβλαβή ορυκτά καύσιμα ή, σε θετική βάση, την εκπαίδευση, καθώς οι άνθρωποι που εκπαιδεύονται σχετικά με τις καθημερινές τους επιλογές είναι πιο πιθανό να ζουν βιώσιμα. Η κοινωνική συνοχή και κοινωνική ισότητα, η καλύτερη υγεία και η εκπαίδευση δημιουργούν περισσότερες πιθανότητες οι άνθρωποι να εργαστούν συνεργατικά για έναν υγιέστερο πλανήτη.
Η κοινωνική βιωσιμότητα αποσκοπεί στη διατήρηση του κοινωνικού κεφαλαίου με επενδύσεις και τη δημιουργία υπηρεσιών που συνθέτουν το πλαίσιο της κοινωνίας μας. Η έννοια περιλαμβάνει μια ευρύτερη αντίληψη σε σχέση με τις κοινότητες, τους πολιτισμούς και την παγκοσμιοποίηση. Πρέπει να διαφυλάξουμε τις μελλοντικές γενιές και να αναγνωρίσουμε ότι αυτό που κάνουμε μπορεί να έχει αντίκτυπο στους άλλους και στον κόσμο. Η κοινωνική βιωσιμότητα επικεντρώνεται στη διατήρηση και βελτίωση της κοινωνικής ποιότητας με έννοιες όπως η συνοχή, η αμοιβαιότητα, η ειλικρίνεια και η σημασία των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Μπορεί να ενθαρρυνθεί και να υποστηριχθεί με νόμους, πληροφορίες και κοινές ιδέες για την ισότητα και τα δικαιώματα. Η κοινωνική βιωσιμότητα ενσωματώνει την ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως ορίζεται από τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης αφορά την κοινωνική και οικονομική βελτίωση που προστατεύει το περιβάλλον και υποστηρίζει την ισότητα και επομένως η οικονομία, η κοινωνία και το οικολογικό σύστημα είναι αμοιβαία εξαρτημένα.
«Το υγιές περιβάλλον είναι απαραίτητο για μια βιώσιμη οικονομία και μια ισότιμη κοινωνία», Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος
Ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις, η κοινωνική ανάπτυξη αφορά τη δίκαιη μεταχείριση των εργαζομένων και τη διασφάλιση υπεύθυνης, ηθικής και βιώσιμης μεταχείρισης αυτών, των εμπλεκόμενων μερών και της κοινότητας στην οποία δραστηριοποιείται μια επιχείρηση. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω πιο ευέλικτων παροχών, όπως καλύτερες παροχές μητρότητας και πατρότητας, ευέλικτο χρονοδιάγραμμα και ευκαιρίες μάθησης και ανάπτυξης. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις οφείλουν να λειτουργούν χρησιμοποιώντας βιώσιμες μορφές εργασίας, οι οποίες περιλαμβάνουν δίκαια αμειβόμενους, ενήλικους εργαζόμενους οι οποίο μπορούν να λειτουργούν σε ασφαλές περιβάλλον.
Ορισμένες προσεγγίσεις για την Βιωσιμότητα προσθέτουν, διακριτά, εδώ και τις διαστάσεις του Ανθρώπου και του Πολιτισμού:
– Η «Ανθρώπινη βιωσιμότητα» συνδέεται με την κοινωνική με πολλούς τρόπους. Αποσκοπεί στη διατήρηση και βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου της κοινωνίας. Οι επενδύσεις στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης, η πρόσβαση σε υπηρεσίες, η διατροφή, οι γνώσεις και οι δεξιότητες αποτελούν όλα προγράμματα που εντάσσονται στην ομπρέλα της ανθρώπινης βιωσιμότητας.
Στο πλαίσιο των επιχειρήσεων, ένας οργανισμός θα θεωρήσει τον εαυτό του ως μέλος της κοινωνίας και θα προωθήσει επιχειρηματικές αξίες που σέβονται το ανθρώπινο κεφάλαιο. Η ανθρώπινη βιωσιμότητα επικεντρώνεται στη σημασία όλων εκείνων που εμπλέκονται, άμεσα ή έμμεσα, στην παραγωγή προϊόντων ή στην παροχή υπηρεσιών ή σε ευρύτερα ενδιαφερόμενα μέρη (το ανθρώπινο κεφάλαιο του οργανισμού). Περιλαμβάνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανθρώπινων ικανοτήτων για την υποστήριξη των λειτουργιών και της βιωσιμότητας του οργανισμού, καθώς και την προώθηση της ευημερίας των κοινοτήτων και της ευρύτερης κοινωνίας.
– Η «Πολιτισμική βιωσιμότητα» προστίθεται για να αντικατοπτρίσει την πολυπλοκότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Παραπέμπει στη σχέση μεταξύ πολιτισμού και βιωσιμότητας μέσω της ανάπτυξης μιας σταθερής πολιτιστικής πολιτικής και της προώθησης της πολιτιστικής διάστασης σε όλες τις δημόσιες πολιτικές. Παράδειγμα αυτής της θεώρησης ήταν η προσέγγιση των Κύκλων της Αειφορίας, η οποία περιελάμβανε την πολιτιστική αειφορία.
3. Οικονομική βιωσιμότητα:Είναι η ικανότητα μιας οικονομίας να υποστηρίζει ένα ορισμένο επίπεδο οικονομικής παραγωγής επ’ αόριστο. Από την μεγάλη ύφεση του 2008, αυτό είναι το μεγαλύτερο εμφανές πρόβλημα στον κόσμο, που θέτει σε κίνδυνο την πρόοδο επίλυσης του προβλήματος της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Αν η κοινωνική βιωσιμότητα επικεντρώνεται στη βελτίωση της κοινωνικής ισότητας, η οικονομική βιωσιμότητα στοχεύει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.
Η οικονομική βιωσιμότητα συνεπάγεται την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της οικονομικής δραστηριότητας και την εκπόνηση στόχων βιωσιμότητας για τη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος. Είναι ένα ευρύ σύνολο αρχών λήψης αποφάσεων και επιχειρηματικών πρακτικών που αποσκοπούν στην επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς να εμπλέκονται στις επιβλαβείς περιβαλλοντικές αντισταθμίσεις που ιστορικά συνοδεύουν την ανάπτυξη. Ιδανικά, η βιώσιμη ανάπτυξη δημιουργεί λειτουργικά συστήματα που καταναλώνουν το φυσικό κεφάλαιο (τους φυσικούς πόρους) με τέτοιο τρόπο, ώστε οι μελλοντικές γενιές να μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιούν τους πόρους αυτούς.
Η οικονομική ανάπτυξη είναι ίσως η απλούστερη μορφή βιωσιμότητας. Στο πλαίσιο των επιχειρήσεων, αναφέρεται στην αποτελεσματική χρήση των περιουσιακών στοιχείων για τη διατήρηση της κερδοφορίας της εταιρείας σε βάθος χρόνου. Για να είναι οικονομικά βιώσιμη, μια επιχείρηση πρέπει να είναι κερδοφόρα και να παράγει αρκετά έσοδα ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί στο μέλλον. Η πρόκληση με αυτή τη μορφή βιωσιμότητας είναι η επίτευξη μιας ισορροπίας. Αντί να κερδίζουν χρήματα με κάθε κόστος, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσπαθούν να παράγουν κέρδη σύμφωνα με άλλα στοιχεία της βιωσιμότητας. Η διατήρηση υψηλών και σταθερών επιπέδων οικονομικής ανάπτυξης είναι ένας από τους βασικούς στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης. Η εγκατάλειψη της οικονομικής ανάπτυξης δεν αποτελεί επιλογή. Αλλά, η αειφόρος ανάπτυξη είναι κάτι περισσότερο από απλή οικονομική ανάπτυξη. Η ποιότητα της ανάπτυξης έχει σημασία, όπως και η ποσότητα.
Μια πιο πρόσφατη προσέγγιση της οικονομικής επιστήμης αναγνωρίζει την περιορισμένη ενσωμάτωση των οικολογικών και κοινωνικών συνιστωσών σε αυτό το μοντέλο. Τα νέα οικονομικά συμπεριλαμβάνουν το φυσικό κεφάλαιο (οικολογικά συστήματα) και το κοινωνικό κεφάλαιο (σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων) και αμφισβητούν το «μάντρα» του κεφαλαίου, ότι η συνεχής ανάπτυξη, δηλαδή, είναι καλή και το μεγαλύτερο είναι καλύτερο, αν αυτό ενέχει τον κίνδυνο να προκαλέσει βλάβη στο οικολογικό και ανθρώπινο σύστημα.
Οι βιώσιμες πρακτικές μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα του συλλογικού οικολογικού αποτυπώματος των ανθρώπων με διάφορους τρόπους. Μπορούν να επικεντρωθούν στη μείωση της εξάντλησης του φυσικού περιβάλλοντος ή να προσεγγίσουν το ζήτημα από την άλλη κατεύθυνση, βρίσκοντας τρόπους για τη μείωση των αποβλήτων, τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη χρήση της ηλιακής ενέργειας. Η ενοποιητική αρχή πίσω από την οικονομική βιωσιμότητα είναι η απόρριψη των σπάταλων βραχυπρόθεσμων διαδικασιών και η υιοθέτηση της μακροπρόθεσμης ευημερίας του πλανήτη.
Να σημειωθεί ότι για όλα τα παραπάνω χρειάζεται εκπαίδευση και, μέχρι σήμερα, η Εκπαίδευση για την Βιώσιμη Ανάπτυξη έχει ενσωματωθεί σε πολλά παγκόσμια πλαίσια και συμβάσεις που σχετίζονται με βασικούς τομείς της βιωσιμότητας.
Ποιοι είναι οι Πρωτεύοντες Στόχοι
Το 2012, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη συνήλθε για να συζητήσει και να αναπτύξει μια σειρά από στόχους, προκειμένου να εργαστεί κανείς προς την κατεύθυνση αυτή. Προέκυψαν από τους Στόχους Ανάπτυξης της Χιλιετίας (ΣΑΧ), οι οποίοι υποστήριζαν την επιτυχία της μείωσης της παγκόσμιας φτώχειας, αναγνωρίζοντας, παράλληλα, ότι υπήρχαν ακόμη πολλά που έπρεπε να γίνουν. Και, στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, κατά τη 70η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, υιοθετήθηκαν οι Στόχοι για την Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΣΒΑ) ή, όπως ονομάστηκαν λόγω του χρονοδιαγράμματος που τέθηκε (2015-2030), «Ατζέντα 2030». Περιλαμβάνει 17 Στόχους με τους 169 υποστόχους τους ως εξισορρόπηση των τριών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης, της οικονομικής, της κοινωνικής και της περιβαλλοντικής. Αποτελούν μια φιλόδοξη δέσμευση της παγκόσμιας κοινότητας, ένα ιστορικό ορόσημο, με το οποίο τονίζεται η κατάσταση που επικρατεί στον πλανήτη μας, λόγω της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, των κοινωνικών ανισοτήτων και της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Αναγνωρίζεται η έννοια ότι η φύση έχει ορισμένα δικαιώματα, ότι οι άνθρωποι έχουν τη διαχείριση του κόσμου και πως είναι σημαντικό να τεθούν οι ίδιοι στο προσκήνιο της επίλυσης των παραπάνω παγκόσμιων ζητημάτων μέσω της διαχείρισης του περιβάλλοντος και της κατανάλωσης.
Στο επίκεντρο της Ατζέντας βρίσκονται 5 κρίσιμες συνιστώσες: Άνθρωποι, Ευημερία, Ειρήνη, Συνεργασία και Πλανήτης. (Μάθετε περισσότερα για τις διαστάσεις της Ατζέντας 2030 σε αυτό το βίντεο.)
Μέτρηση της Βιωσιμότητας
Η βιωσιμότητα μετριέται με την αξιολόγηση της απόδοσης των τριών βασικών πυλώνων συνολικά, ιδίως με την ισόρροπη αντιμετώπιση και των τριών. Οι πυλώνες δεν παρέχουν από μόνοι τους ένα σύστημα μέτρησης, αλλά διάφοροι μέθοδοι μέτρησης της βιωσιμότητας επιχειρούν να μετρήσουν τη βιωσιμότητα μέσω αυτών.
Η βιωσιμότητα είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί και για τη μέτρησή της χρησιμοποιούνται εργαλεία και μέθοδοι που επιχειρούν, έτσι, να μετρήσουν το βαθμό βιωσιμότητας των διαδικασιών, των προϊόντων, των υπηρεσιών, των επιχειρήσεων κλπ.
Οι μετρικές που χρησιμοποιούνται για την προσπάθεια αξιολόγησης της βιωσιμότητας καλύπτουν τη βιωσιμότητα των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών τομέων (τόσο μεμονωμένα όσο και σε διάφορους συνδυασμούς) και, διαρκώς, εξελίσσονται. Περιλαμβάνουν δείκτες, σημεία αναφοράς, ελέγχους, πρότυπα βιωσιμότητας και συστήματα πιστοποίησης όπως το “Fairtrade” και το “Organic”, δείκτες και λογιστική, καθώς και συστήματα αξιολόγησης, αποτίμησης και άλλα συστήματα αναφοράς. Εφαρμόζονται σε ένα ευρύ φάσμα χωρικών και χρονικών κλιμάκων. Ορισμένα από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα μέτρα βιωσιμότητας περιλαμβάνουν τις εταιρικές εκθέσεις βιωσιμότητας, τη λογιστική της τριπλής γραμμής βάσης (που σημαίνει ότι οι χρηματοοικονομικές αποφάσεις μιας εταιρείας περιλαμβάνουν εστίαση σε ανθρώπους, κέρδη και τον πλανήτη) και τις εκτιμήσεις της ποιότητας της διακυβέρνησης της βιωσιμότητας για μεμονωμένες χώρες με τη χρήση του δείκτη περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και του δείκτη περιβαλλοντικής απόδοσης. Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και το οικολογικό αποτύπωμα είναι μέθοδοι παρακολούθησης της βιώσιμης ανάπτυξης σε βάθος χρόνου.
Η μέτρηση της βιωσιμότητας, όσον αφορά τη λειτουργία μιας εταιρείας, είναι χρήσιμη για τις επιχειρήσεις με διάφορους τρόπους. Όχι μόνο είναι ηθική και σημαντική για την τήρηση των προτύπων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας του ΟΗΕ, αλλά είναι, επίσης, οικονομική και επιτρέπει ένα ισχυρότερο επιχειρηματικό μοντέλο. Επιπλέον, η βιωσιμότητα επιτρέπει σε έναν οργανισμό να προσελκύσει εργαζόμενους, μετόχους και πελάτες που επενδύουν στους στόχους της βιωσιμότητας και μοιράζονται αυτές τις αξίες. Ο αντίκτυπος της βιωσιμότητας μπορεί, επομένως, να είναι θετικός για την εικόνα μιας επιχείρησης καθώς και για τα έσοδα.
Πως μπορεί να επιτευχθεί η βιωσιμότητα
Το 2018, η Επιτροπή της ΕΕ δημοσίευσε έξι βασικούς μετασχηματισμούς που πρέπει να γίνουν. Εάν εφαρμοστούν σωστά, τα βήματα αυτά θα επιτρέψουν την επίτευξη καλύτερης βιωσιμότητας μέχρι τον τρέχοντα στόχο του 2050 (TWI2050).
1. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια κοινωνική πρόκληση, όχι απλώς μια περιβαλλοντική πρόκληση -επομένως, απαιτούνται βελτιώσεις της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης για την επίτευξη υψηλότερων εισοδημάτων και καλύτερων περιβαλλοντικών αποφάσεων.
2. Η υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή και η σημασία του να κάνουμε περισσότερα με λιγότερους πόρους είναι σημαντικά για την υιοθέτηση μιας κυκλικής οικονομίας και τη μείωση της ζήτησης.
3. Η απαλλαγή της ενεργειακής βιομηχανίας από τον άνθρακα, μέσω καθαρών ενεργειακών πόρων και ανανεώσιμων διαδικασιών, θα είναι απαραίτητη για την παροχή καθαρής και οικονομικά προσιτής ενέργειας για όλους.
4. Θα πρέπει να υπάρχει τροφή και καθαρό νερό για όλους, με παράλληλη προστασία της βιόσφαιρας και των ωκεανών, γεγονός που θα απαιτήσει αποτελεσματικά και βιώσιμα συστήματα διατροφής, τα οποία είναι εφικτά μέσω της αύξησης της γεωργικής παραγωγικότητας και της μείωσης της κατανάλωσης κρέατος.
5. Έξυπνες πόλεις: Τα οικιστικά πρότυπα θα πρέπει να μετασχηματιστούν για το καλό του πληθυσμού και του περιβάλλοντος, κάτι που μπορεί να γίνει μέσω «έξυπνων» υποδομών και συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο.
6. Μια ψηφιακή επανάσταση στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία θα απαιτηθεί για την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς ελπίζεται ότι ο κόσμος θα χρησιμοποιήσει την ανάπτυξη της τεχνολογίας της πληροφορίας για να διευκολύνει την αειφορία.
Για ένα βιώσιμο μέλλον…
Υπήρχε λόγος που ο Χένρι Ντέιβιντ Θορώ επέμενε να «χτυπήσουμε τη ρίζα» αντί να «κόβουμε τα κλαδιά του κακού»… Ευρισκόμενοι αντιμέτωποι με δύσκολα κοινωνικά προβλήματα που επηρεάζουν τις ζωές πολλών -σαν τα προβλήματα που ο Θορώ συλλογίστηκε τόσο εύγλωττα στο βιβλίο του “Walden and Civil Disobedience”- τότε ο μόνος τρόπος να λύσουμε το πρόβλημα είναι να το χτυπήσουμε στη ρίζα! Είναι αυτό, ακριβώς, που οφείλουμε να κάνουμε για την βιωσιμότητα.
Η «ρίζα του κακού» είναι οι συμπεριφορές μας, ατομικά και συλλογικά, ο εγωκεντρισμός ή ατομοκεντρισμός μας σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Πλέον, η επίγνωση αυξάνεται και το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, αυτό που χρειάζεται είναι η θέληση για εφαρμογή.
Τα τελευταία χρόνια, με τις απανωτές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε κατέστη προφανές ότι ο τρόπος σκέψης και δράσης μας ήταν όχι µόνο µη βιώσιμος αλλά και επιζήμιος για το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία. Παρουσιάζεται μια νέα οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική πραγματικότητα, η οποία ωθεί σταδιακά τις κοινωνίες σε λιγότερο σπάταλες και περισσότερο βιώσιμες, πράσινες ή οικολογικές συμπεριφορές, η οποία µε τη σειρά της ωθεί σε αλλαγές στις επιχειρηματικές και κοινωνικές δραστηριότητες και αντιλήψεις. Με την πάροδο του χρόνου γίνεται πιο φανερή η ανάγκη για συντονισμό των διαφόρων στρατηγικών, ενώ μια περαιτέρω και καρποφόρα εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών και αποφάσεων, φαίνεται να είναι η πολλά υποσχόμενη λύση, μέσα από μια συνολική προσπάθεια και εποικοδομητική συνεργασία.
Στο μέλλον, ο θετικός αντίκτυπος στο κλίμα σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα, ο βελτιωμένος αντίκτυπος στο περιβάλλον, τους ανθρώπους και την ατμόσφαιρα, καθώς και η παραγωγική συνεισφορά στην κοινωνία, πρέπει να αποτελούν προσδοκίες για τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα λογοδοτούν για όλες τις πτυχές της βιομηχανίας και οποιαδήποτε περιβαλλοντική ζημία ή επιβλαβείς εκπομπές θα περιορίζονται ή θα αφαιρούνται από τις παραγωγικές διαδικασίες.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να παραμερίσουμε τις διαφορές, να ενισχύσουμε τον παγκόσμιο διάλογο και τη διεθνή συνεργασία για ένα καλύτερο αύριο, όπως το «μάθαμε» άλλωστε κατά τη διάρκεια της COVID-19 με τη χρήση δεδομένων και τη συνεργασία στον τομέα των εμβολίων. Οφείλουμε να ανακαλύπτουμε, συνεχώς, τρόπους για να χτίζουμε γέφυρες προς τη δημιουργία κοινών τόπων.
Δουλεύοντας συνεργατικά και με αποφασιστικότητα, μπορούμε να διαφυλάξουμε το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία. Αυτή είναι η επιτακτική ανάγκη για να διασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον.
