Η πανδημία εξαφάνισε την ανεμελιά μας… Ποιος θυμάται, ακόμη σήμερα, το νόημα αυτής της λέξης που κάποτε ήταν τόσο κοινότυπη, παρά μόνο ως μακρινή μνήμη;
Ετυμολογικά, -ανέμελος + -ιά < ανε- + μέλει- σημαίνει απαλλαγή από έγνοιες και φροντίδες, ή τουλάχιστον το προνόμιο να είσαι σε θέση, για μια στιγμή, να τις αφήσεις στην άκρη.
Την έχει εξαφανίσει από Παντού! Εκτός, ίσως, από τους πιο τυχερούς μεταξύ των ανθρώπων, οι οποίοι μπορεί να πιστεύουν ότι προστατεύονται επαρκώς από την επιδημία και από οποιαδήποτε άλλη ατυχία, χάρη στα οικονομικά τους μέσα, για να διατηρήσουν το δικαίωμά τους για ανέμελη διαβίωση.
Να ευχηθούμε την επιστροφή της ανεμελιάς για όλους μας; Εμείς, στον Ορθό Λόγο τρεφόμαστε από τέτοιες ευχές γιατί λειτουργούν απελευθερωτικά για όλους, αρκεί να θέλουν όλοι να δουν με θετική ματιά τα πράγματα. Ναι, η εποικοδομητική δημοσιογραφία έχει αυτά τα χαρακτηριστικά…
Για να ακριβολογούμε βέβαια, η ανεμελιά είναι καταστροφική αν είναι η άρνηση να αναλογιστούμε το μέλλον, μια απόλυτη προτίμηση για το παρόν, μια άρνηση των καθηκόντων μας απέναντι στις μελλοντικές γενιές. Αλλά αν είναι για ξεκούραση, παροδική, ελεγχόμενη, είναι απαραίτητη για τη ζωή. Σε όλες τις ζωές: Πρώτα απ’ όλα, είναι θεμελιώδης για όλα τα παιδιά, προκειμένου να σχηματιστούν και να δομηθούν. Όλα πρέπει να έχουν το δικαίωμα, μονίμως και για πολλά χρόνια. Αποτελεί ακόμη μια από τις θεμελιώδεις διαστάσεις του «δικαιώματος στην παιδική ηλικία», που είναι μάλλον δικαιότερη και πιο χρήσιμη αντίληψη από αυτή των «δικαιωμάτων των παιδιών». Και μην πείτε ότι η έγκαιρη αντιπαράθεση με τις αντιξοότητες είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ανθεκτικότητα… Δεν πιστεύουμε ότι είναι: μπορεί να είναι μια ικανή συνθήκη. Αλλά δεν είναι απαραίτητο!
Παρομοίως, είναι, επίσης, θεμελιώδης για τους νεαρούς ενήλικες, οι οποίοι πρέπει να είναι σε θέση να μελετούν, να διασκεδάζουν, να ταξιδεύουν, να αγαπούν και να προετοιμάζουν το μέλλον τους χωρίς να βασανίζονται από ανησυχίες.
Επιπλέον, η «ανεμελιά» είναι επίσης θεμελιώδης για όλους, σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο καθένας πρέπει να είναι σε θέση, από καιρό σε καιρό, να απολαμβάνει τη στιγμή που περνά, ώστε να μην πέσει σε κατάθλιψη και σε όλες τις ασθένειες που τη συνοδεύουν. Είναι έτσι, κατά κάποιο τρόπο, για κάθε άνθρωπο, ζήτημα ζωής ή θανάτου…
Είναι, ακόμη, απαραίτητη προϋπόθεση για ουσιαστική πρόσβαση στις τέχνες και τον πολιτισμό: πώς μπορεί κανείς να απολαύσει ολόψυχα ένα βιβλίο, μια συναυλία, μια θεατρική παράσταση, μια έκθεση, εάν καταρρακώνεται από ανησυχίες;
Νέα κανονικότητα, πολύ διαφορετική
Κάποιοι, ωστόσο, όπως και εμείς, υποστηρίζουν ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο αυτογνωσίας. Στην πιο κατάλληλη στιγμή για να κάνουμε, όπως λέγαμε, “Reset”! Αν επιμείνουμε στον παλιό μας τρόπο ζωής, μετά βεβαιότητας θα καταλήξουμε σε μία νέα βαρβαρότητα. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, οι νέοι «βάρβαροι» είναι ακριβώς αυτοί που βίαια διαμαρτύρονται ενάντια στα μέτρα κατά της πανδημίας εν ονόματι της προσωπικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας – αυτοί σαν τον γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ, τον Τζάρεντ Κούσνερ, που, τον Απρίλιο, καμάρωνε ότι ο Τραμπ «απελευθερώνει τη χώρα από τους γιατρούς»- δηλαδή, τους μόνους που μπορούν να μας βοηθήσουν.
Άρα, ας καταλήξουμε στο ότι αν η πανδημία, όντως, προχωρήσει σε τρία κύματα, ο γενικός χαρακτήρας κάθε κύματος θα είναι διαφορετικός. Το πρώτο κύμα επικέντρωσε την προσοχή μας, όπως είναι λογικό, στα θέματα υγείας, πως θα μπορέσουμε να εμποδίσουμε τον ιό να απλωθεί πέρα από τα ανεκτά επίπεδα. Γι’ αυτό και οι περισσότερες χώρες αποδέχθηκαν τις καραντίνες, την κοινωνική απόσταση κλπ. Ο αριθμός των μολύνσεων είναι πολύ μεγαλύτερος στο δεύτερο κύμα και ο φόβος των μακροπρόθεσμων οικονομικών συνεπειών συνεχίζει να αυξάνεται. Αν τα εμβόλια δεν εμποδίσουν το τρίτο κύμα, είναι βέβαιο ότι αυτό θα επικεντρωθεί στην ψυχική υγεία, στις καταστροφικές συνέπειες της εξαφάνισης αυτού που θεωρούμε κανονική κοινωνική ζωή. Γι’ αυτό ακόμη και αν τα εμβόλια δουλέψουν, η ψυχική κρίση θα επιμείνει…
Και τώρα τι;
Το κορυφαίο ερώτημα που αντιμετωπίζουμε είναι το εξής: πρέπει να προσπαθήσουμε να επιστρέψουμε στην «παλιά» κανονικότητα ή πρέπει να αποδεχθούμε ότι η πανδημία είναι ένα από τα σημάδια ότι μπαίνουμε σε μία «άλλη εποχή»; Και αυτή είναι ξεκάθαρα μια επιλογή που δεν αφορά μόνον την ψυχική μας υγεία, αλλά είναι μια επιλογή κατά κάποιον τρόπο «οντολογική», αφορά στη συνολική μας σχέση με αυτό που βιώνουμε ως πραγματικότητα…
Η αποδοχή αυτής της πρόσκλησης είναι ίσως το σημαντικότερο που μπορούμε να κάνουμε. Αντί να ονειρευόμαστε μια επιστροφή στην (παλιά) κανονικότητα, οφείλουμε να εμπλακούμε στη δύσκολη και επίπονη διαδικασία της κατασκευής μιας νέας. Οφείλουμε, ως άνθρωποι και ως ανθρωπότητα, να εφεύρουμε μία νέα μορφή της όλης κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής…
Αυτό, αποτελεί ίσως την μεγάλη ευκαιρία των καιρών μας… Ας είμαστε, λοιπόν, αισιόδοξοι αρχίζοντας αυτή την νέα χρονιά. Η ιστορία μας λέει ότι οι μεγάλες αλλαγές συχνά γεννιούνται από εποχές μεγάλων δυσκολιών!
