Μπορούμε, άραγε, να παρακολουθήσουμε τις σημαντικές αλλαγές που συντελούνται στις μεγάλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, όσον αφορά τη διαβούλευση, την συμμετοχικότητα των ενεργών πολιτών, τη διάθεση συνεννόησης, ακόμη και αν τα προβλήματα είναι ή φαίνονται δυσεπίλυτα εκ πρώτης όψεως; Η λέξη «θέληση» είναι το «κλειδί». Μιλώντας για την «ανάγκη συναινέσεων», το πρόσφατο παράδειγμα της Γαλλίας μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα χρήσιμο, επηρεάζοντας πολιτικές συμπεριφορές, οι οποίες εμπλουτίζουν θεσμικά το Δημοκρατικό μας σύστημα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση και με αφορμή το φαινόμενο διαμαρτυρίας των “κίτρινων γιλέκων”, ο πρόεδρος Macron εξήγγειλε, τον Δεκέμβριο του 2018, τη διεξαγωγή ενός “Μεγάλου Εθνικού Διαλόγου”(Le Grand Débat National) σχετικά με τα μεγάλα ζητήματα που αφορούν τη χώρα.
Κάποιοι έσπευσαν να τον κατηγορήσουν ότι «πετάει την μπάλα στην εξέδρα», και ότι πρόκειται για ένα πολιτικάντικο τακτικισμό. Η αλήθεια είναι ότι ευφυέστατα και με πολιτική τακτική χρησιμοποίησε τα θεσμικά εργαλεία που είχε στη διάθεσή του, ώστε, υπερβαίνοντας την επικαιρότητα, να μπορέσει ο γαλλικός λαός να εκφράσει τα παράπονα του και να διατυπώσει τις προτάσεις του για τη διαχείριση ζητημάτων, τα οποία ταλανίζουν τη Γαλλική κοινωνία εδώ και αρκετά χρόνια.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Γάλλος Πρόεδρος ξεκίνησε μια διαδικασία ανοιχτή, δημοκρατική, συμμετοχική, προκειμένου να δοθούν -ει δυνατόν- ολιστικές λύσεις στα χρονίζοντα και επιδεινούμενα προβλήματα της χώρας του.
Κι όμως, απαισιόδοξοι…
Παρόλο που οι Γάλλοι έχουν από τα υψηλότερα βιοτικά επίπεδα της Ε.Ε., απολαμβάνοντας ένα εξαιρετικά γενναιόδωρο σύστημα κοινωνικών παροχών και πρόνοιας, άψογες κρατικές υποδομές (δρόμοι, σιδηρόδρομος, τηλεπικοινωνίες κλπ), καθώς και αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες, εντούτοις, από τη δεκαετία του 1990, εμφανίστηκε ο όρος “le malaise français (γαλλική δυσθυμία)” στο δημόσιο λόγο. Κατά τις τελευταίες περιόδους, σύμφωνα με όλες τις σχετικές έρευνες, οι Γάλλοι εμφανίζονται σταθερά να είναι από τους πιο απαισιόδοξους και δυσαρεστημένους λαούς της Ε.Ε. Έτσι, προέκυψε ο όρος malaise français. Τα «κίτρινα γιλέκα» δεν είναι παρά η πιο πρόσφατη και μαζική έκφανση του φαινομένου.
Ο “Μεγάλος Εθνικός Διάλογος” λοιπόν ορίσθηκε να διεξαχθεί από 15 Ιανουαρίου 2019 έως 15 Μαρτίου 2019.
Τα θέματα που τέθηκαν προς διαβούλευση ήταν τα εξής:
Α) Φορολογία και Δημόσιες δαπάνες.
Β) Η οργάνωση του Κράτους και των Δημοσίων Υπηρεσιών.
Γ) Η οικολογική μετάβαση.
Δ) Η Δημοκρατία και η ιδιότητα του πολίτη.
Κλήθηκαν να συμμετάσχουν οι πολίτες (ατομικά), τα σωματεία, οι εκλεγμένοι, οι Δήμοι, οι Περιφέρειες, ιδιωτικές και Δημόσιες επιχειρήσεις, κερδοσκοπικές και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, συνδικάτα και εν γένει κάθε είδους συλλογικότητες.
Η συζήτηση οργανώθηκε σε δύο φάσεις: Στην πρώτη φάση, από 15 Δεκεμβρίου 2018 έως 15 Ιανουαρίου 2019, εκφράστηκαν τα παράπονα και τα προβλήματα των Γάλλων και στη δεύτερη φάση διατυπώθηκαν, από κάθε συμμετέχοντα, ατομικά ή συλλογικά, συγκεκριμένες προτάσεις για τα τέσσερα βασικά ζητήματα που πρόκρινε η Κυβέρνηση.
Με σύνθεση προτάσεων
Μέχρι την 18η Μαρτίου 2019 είχαν γίνει 10.000 τοπικές συγκεντρώσεις/ συζητήσεις και 2.000.000 περίπου προτάσεις κατατέθηκαν στην αντίστοιχη ψηφιακή πλατφόρμα. Στις 8 Απριλίου παρουσιάζεται μία σύνθεση των σχετικών προτάσεων. Στις 25 Απριλίου έχουμε το πρώτο απτό αποτέλεσμα. Ο πρόεδρος Macron ανακοινώνει σειρά μέτρων οικονομικής ανακούφισης των πιο αδύναμων στρωμάτων, με πιο σημαντικό την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των χαμηλών συντάξεων και τη μείωση του φόρου εισοδήματος.
Για την επιτυχή οργάνωση, την πλαισίωση και το στήσιμο αυτού του τεράστιου εθνικού εγχειρήματος η Κυβέρνηση απευθύνθηκε, εξ αρχής, στο κατ’ εξοχήν αρμόδιο όργανο που είχε στη διάθεσή της. Δηλαδή στην “Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Διαβούλευσης”. Πρόκειται για την Επιτροπή που δημιουργήθηκε το 1995 με αποστολή να φροντίζει και να διασφαλίζει τη συμμετοχή του κοινού, των περιφερειακών συλλογικοτήτων, των Δημοσίων οργανισμών και των ιδιωτών στη διαδικασία επεξεργασίας σχεδίων, που αφορούν το περιβάλλον ή το χωροταξικό και έχουν σημαντικές κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες.
Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της η επιτροπή φροντίζει: α) για την ποιότητα και πληρότητα των πληροφοριών προς τους πολίτες, β) να γίνονται γνωστές οι απόψεις και ενστάσεις των πολιτών στους αρμόδιους φορείς, γ) να προάγει την κουλτούρα του Δημοσίου Διαλόγου, ενώ, δ) έχει δικαίωμα να απευθύνει γνώμες και συστάσεις για τη σωστή εκτέλεση του έργου.
Η σύνθεση, ο τρόπος επιλογής των μελών της και ο τρόπος λήψης των αποφάσεών της ορίζονται κατά τρόπο που εξασφαλίζει τον πλουραλισμό, την ευρύτερη δυνατή αντιπροσωπευτικότητα, διαφάνεια και αντικειμενικότητα.
Το 2002 με νόμο οι αρμοδιότητές της επεκτάθηκαν σε γενικότερα ζητήματα πέραν αυτών του περιβάλλοντος και της χωροταξίας. Και το πιο σημαντικό, έγινε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή!
Ιδού λοιπόν το παράδειγμα μιας κοινωνίας που (παρόλα τα προβλήματά της) έχει την πολιτική κουλτούρα να αναζητεί συναινετικές λύσεις στα μεγάλα της ζητήματα, χωρίς κομματικές αντιπαραγωγικές πολιτικάντικες περιχαρακώσεις, χωρίς κομματικούς δογματικούς μονολόγους κωφών. Μιας κοινωνίας, που φρόντισε να αποκτήσει την αναγκαία θεσμική θωράκιση, για μια συμμετοχική, ανοικτή, βαθιά Δημοκρατία, στην υπηρεσία του κοινού καλού, της παρούσας, αλλά και των επόμενων γενιών.
Ας εμπνευσθούμε από τους συμπατριώτες μας Ευρωπαίους. Αφού αυτοί το μπόρεσαν, μπορούμε κι εμείς. Αρκεί να διαπιστώσουμε την ανάγκη και να το θέλουμε πραγματικά…!
