Ευρωπαϊκή περί-Σκεψη…

Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαντάζει αβέβαιο, αλλά υπάρχουν διάφορα σενάρια που μπορούν να εξεταστούν, όπως η ενδυνάμωσή της, μέσω μιας εμβάθυνσης της οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης, η ανάπτυξη ενός αδιαπέραστου ενιαίου χώρου ασφάλειας και άμυνας, καθώς και η ενίσχυση των εξωτερικών σχέσεων της. Ωστόσο, υπάρχουν και ενάντιες απόψεις που υποστηρίζουν τη μείωση της εξουσίας της ΕΕ και την επιστροφή στην εθνική κυριαρχία. Το μέλλον μας εξαρτάται από τις επιλογές που θα κάνουν τα κράτη μέλη και η ίδια ως θεσμικός φορέας, σε σχέση με τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Αυτά απαιτούν σοβαρή περίσκεψη…!

Εμείς, θέλοντας να αναδείξουμε το πρόβλημα του δημοσίου διαλόγου στη χώρα μας, που, ενόψει Ευρωεκλογών, για άλλη μια φορά, ομφαλοσκοπεί αντί να εστιάζει στα κύρια ζητήματα της Ευρώπης, στις προκλήσεις και τα ουσιαστικά διακυβεύματα, αποφασίσαμε να αφιερώσουμε το παρόν τεύχος, όπως και το επόμενο, στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από το παρελθόν, στο παρόν και το μέλλον της.

Όσο και αν η κάλπη της Ευρωβουλής, εκ των πραγμάτων, έχει πολιτικό αντίκτυπο και στην εσωτερική πολιτική κατάσταση -καθώς θεωρείται πάντα προάγγελος ανάλογου αποτελέσματος και στις εγχώριες αναμετρήσεις-, είναι τουλάχιστον άδικο να αντιμετωπίζεται από πολιτικούς και ΜΜΕ ως να ήταν μια εθνική κάλπη… Τα κόμματα που κατεβαίνουν στις εκλογές αυτές, κουβαλώντας τις παθογένειες της εσωτερικής πολιτικής σκηνής, εκλαμβάνουν την εκλογική αναμέτρηση ως πρόκριμα για τις εθνικές εκλογές και αντιπαρατίθενται, συνήθως, με τους όρους της τοπικής συγκυρίας. Και οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων που καθορίζουν τον διάλογο περιστρέφονται μόνο στα της «αυλής μας». Ιδιαίτερα, μάλιστα, δίνοντας έμφαση στο τετριμμένο ποιος θα βγει δεύτερος ή τρίτος και αν θα χάσει ή θα κερδίσει κάποιο ποσοστό, ο με μεγάλη διαφορά πρώτος και άλλες παρόμοιες άνευ ουσίας ερωτήσεις, που συντελούν σε ευτελείς και συγκρουσιακούς «διαλόγους»… Και όλα αυτά, ενώ δεν έχει συμπληρωθεί ούτε χρόνος από τις τελευταίες βουλευτικές και δημοτικές εκλογές στην Ελλάδα.

Θα ήταν ωφέλιμο για όλους τους Ευρωπαίους, να κατανοήσει ο καθένας ότι οι Ευρωεκλογές δεν συνιστούν διακύβευμα της εσωτερικής πολιτικής σκηνής κάθε κράτους μέλους, αλλά καθοριστικό παράγοντα του μέλλοντος της Ευρωπαϊκής Ιδέας, έμμεσα, και σύσσωμου του κόσμου… Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα, όλα τα άλλα είναι αποσπασματικά «ενσταντανέ», χωρίς αντίκρισμα για το κοινό καλό, δυστυχώς…

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα πρωτοφανές ιστορικό πείραμα που ακόμα συνεχίζεται, και το οποίο, μέχρι τώρα, παρά τα προβλήματά του, δημιούργησε πρωτόγνωρες συνθήκες ειρήνης και ευημερίας στην ήπειρό μας. Ποια θα είναι η συνέχεια αυτής της πορείας; Από τον χαρακτήρα των αποφάσεων που θα ληφθούν θα κριθεί αν θα επιτευχθεί περαιτέρω ενοποίηση (βαθειά ενοποίηση) ή αν θα επικρατήσει η άποψη «ο καθένας μπορεί καλύτερα μόνος του»…

Ο Ζαν Μονέ, ένας από τους πατέρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, έγραφε στα απομνημονεύματά του: «Η Ευρώπη θα οικοδομηθεί μέσα από κρίσεις και θα είναι το άθροισμα των λύσεων που θα έχουν δοθεί στις κρίσεις αυτές». Εμείς θα λέγαμε ότι πρέπει να είναι ο συνδυασμός των λύσεων, πλέον, όχι απλά η αριθμητική παράθεσή τους, σε έναν πολύ περισσότερο πολύπλοκο κόσμο από την εποχή του Μονέ, με δεδομένη την παγκοσμιοποίηση σε επίπεδο κοινωνιών, πολιτισμών και οικονομιών.

Οι εθνικές και οι ευρωπαϊκές εκλογές, παρότι, στη κοινή συνείδηση, συγχέονται και ταυτίζονται, αποτελούν δύο διαφοροποιημένα μεταξύ τους εκλογικά πρότυπα. Στο Ευρωκοινοβούλιο, δεν υπάρχει «κυβέρνηση» και «αντιπολίτευση», γι’ αυτό και δεν πρέπει να  μεταφέρουμε το «πολιτικό δηλητήριο» εκεί (αυτό ισχύει για κάθε κράτος-μέλος). Είναι ένας θεσμός που βάση του έχει την προσπάθεια διαρκούς εξεύρεσης συναινέσεων και συμβιβασμών προς όφελος των Ευρωπαίων πολιτών. Με λίγα λόγια, αυτό θα έπρεπε να είναι το πρότυπο για τη συνεννόηση και σε εθνικό επίπεδο –οι οραματιστές της σημερινής πια ΕΕ το είχαν αντιληφθεί καλά.

Η κατάσταση αυτή έχει να κάνει βέβαια με την ανυπαρξία «Ευρωπαϊκού Δήμου» και το χαμηλό επίπεδο «Ευρωπαϊκής Συνείδησης» όλων ανεξαιρέτως των πολιτών σε όλα τα κράτη μέλη. Οι πολίτες αδυνατούν να συνδέσουν το μέλλον τους με το μέλλον της Κοινότητας  και εξακολουθούν να πιστεύουν, -ίσως όχι αδικαιολόγητα-, ότι οι δικές τους προοπτικές συνδέονται περισσότερο με την πρόοδο της κάθε χώρας χωριστά, παρά με τη συνολική επιτυχία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Χρειάζεται, έτσι, να καλλιεργηθεί στη κοινή γνώμη η θέση ότι οι Ευρωεκλογές έχουν σημασία! Η Ευρωβουλή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία της νομοθεσίας, η οποία ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη αποτελώντας, στις μέρες μας, το 80% των κανόνων που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο. Συναφώς, χρειάζεται να κατανοήσουμε πως δεν φτάνει, απλά και μόνο, η «λάμψη των celebrities», που ακόμα τα ελληνικά -και όχι μόνο- πολιτικά κόμματα εξακολουθούν και εντάσσουν στα ευρωπαϊκά ψηφοδέλτια, αποσκοπώντας σε εσωτερικά κομματικά οφέλη αντί να εξηγούν στους πολίτες την αναγκαιότητα των πραγματικών δεξιοτήτων που χρειάζεται να έχει ένας ευρωβουλευτής, για το καλό της χώρας του, αλλά και συνολικά των εταίρων.

Oι 21 Έλληνες ευρωβουλευτές θα έχουν μια πολύ σημαντική αποστολή. Να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, αποτελεσματικότητα και λογοδοσία…

Οι επερχόμενες ευρωεκλογές είναι κομβικής σημασίας σε μια περίοδο που παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξη των λαϊκιστικών και ευρωσκεπτικιστικών αντιλήψεων, οι οποίες εντείνουν τις εθνικιστικές αναδιπλώσεις και θέτουν σε άμεσο κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη της Ε.Ε. Η επόμενη Ευρωβουλή θα κληθεί να νομοθετήσει για πολύ σοβαρά ζητήματα, όσον αφορά το μέλλον της Ευρώπης, όπως είναι η αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, η εισδοχή νέων μελών, η στάση της ΕΕ απέναντι σε μια επιθετική Ρωσία και μια ανταγωνιστική Κίνα, το Μεσανατολικό, η επάνοδος μιας ενδεχόμενης αντιευρωπαϊκής Προεδρίας στις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες πολιτικές όπως η ενεργειακή αυτάρκεια, η πράσινη μετάβαση και η τεχνητή νοημοσύνη.
Αυτά όφειλαν και οφείλουν να είναι τα ζητήματα στον πυρήνα της δημόσιας συζήτησης στην πορεία προς τις Ευρωπαϊκές κάλπες, ώστε τα κόμματα και οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές να καλούνται να καταθέτουν συγκεκριμένες προτάσεις και ιδέες.

Για να μη φθάσουμε σε μια επόμενη ημέρα που μπορεί να μοιάζει με τις σκοτεινότερες στιγμές της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας ας αναλάβουμε, λοιπόν, όλοι τις ευθύνες μας. Διότι, οι κίνδυνοι μπορεί να είναι ποικίλοι, πολιτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί. Κίνδυνοι όπως η αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, η ισλαμική τρομοκρατία, η αύξηση της μαζικής μετανάστευσης και ο αυξανόμενος εθνικισμός σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Η αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από τις κυβερνήσεις, τους πολίτες και τις διεθνείς οργανώσεις, που πρέπει να εστιάζονται στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των αιτιών που τους προκαλούν, καθώς και στην προώθηση της αλληλεγγύης και της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών, και όχι μόνο, χωρών.

Ας τα σκεφθούμε όλα αυτά και
Καλό μας Πάσχα!