Ο καλύτερος τρόπος για να θέσουμε ρεαλιστικές προσδοκίες γύρω από το πώς θα μοιάζει η ζωή το 2021 είναι να τα σκεφτούμε όλα σε τρία στάδια, σύμφωνα με την Eleanor Murray, επιδημιολόγο του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, καθόσον η ενεργοποίηση/ απενεργοποίηση του συνολικού πλαισίου αποτροπής του Covid-19 δεν θα γίνει «κανονικά». Ενώ πολλοί από εμάς σκεφτόμαστε την πανδημία σε δυαδικούς όρους – υπάρχει η «ζωή πριν από τη λήψη» και «η ζωή μετά τη λήψη» – οι ειδικοί μας προειδοποιούν να σκεφτόμαστε πιο σταδιακά. Δεν θα αλλάξουν όλα τα λίγα δευτερόλεπτα που η σύριγγα μπαίνει στο χέρι μας… Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να πάψουμε να ονειρευόμαστε, έχοντας ως θετική βάση το γεγονός των εμβολιασμών (και με την ηθική διάσταση της όλης διαδικασίας, όπως είχαμε σημειώσει στο προηγούμενο τεύχος του Ορθού Λόγου). Όμως, μια ευχάριστη … «κοινοβιακή» κατάσταση 5-6 κοντινών φίλων, δεν θα είναι εφικτή αυτομάτως.
Το Στάδιο 1, λοιπόν, είναι αυτό στο οποίο μπορούμε να λειτουργήσουμε με ασφάλεια μόλις εμβολιαστούμε εμείς και οι στενοί φίλοι ή η οικογένειά μας. Το Στάδιο 2 είναι αυτό στο οποίο μπορούμε να προχωρήσουμε παραπέρα με ασφάλεια όταν η πόλη ή η ευρύτερη περιφέρειά (χώρα) μας φθάσει στη λεγόμενη «ανοσία της αγέλης», όπου αρκετά άτομα προστατεύονται από τη μόλυνση και ο ιός δεν μπορεί εύκολα να προκαλέσει νέα κρούσματα. Το Στάδιο 3 είναι αυτό στο οποίο μπορούμε, πια, να δραστηριοποιηθούμε, πλήρως, μόλις επιτευχθεί σε διεθνές επίπεδο η ασυλία της αγέλης (λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην φθάσουμε σε αυτό, το 2021…)
Πολλά θα εξαρτηθούν από την απάντηση σε μια κρίσιμη ερώτηση: Τα εμβόλια είναι μόνο καλά στην πρόληψη των συμπτωματικών ασθενειών ή είναι, επίσης, αποτελεσματικά στην πρόληψη της μόλυνσης και της μετάδοσης;
«Μπορεί κανείς να φανταστεί ένα σενάριο όπου εμβολιάζεστε και αναπτύσσετε μια προστατευτική ανοσοαπόκριση. Δεν θα αρρωστήσετε, δεν θα πεθάνετε, αλλά ο ιός θα συνεχίσει να αναπτύσσεται στη μύτη σας και θα μεταδοθεί σε άλλους ανθρώπους», δήλωσε ο Barry Bloom, καθηγητής ανοσολογίας και μολυσματικών ασθενειών στο Χάρβαρντ.
Ο Bloom και άλλοι ειδικοί είναι αισιόδοξοι ότι τα εμβόλια συμβάλλουν στη μείωση της μόλυνσης και της μετάδοσης, αλλά κανείς δεν ξέρει πόσο… Χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα για το θέμα της μετάδοσης, και, ελπίζουμε, ότι θα βγει συμπέρασμα από τις δοκιμές σε μερικούς μήνες. Εν τω μεταξύ, ακόμη και οι εμβολιασμένοι άνθρωποι πρέπει να υποθέσουν ότι μπορούν, ακόμα, να μολυνθούν και να μεταδώσουν τον ιό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνεχίσουν να φορούν μάσκες και να κρατούν κοινωνικές αποστάσεις, όποτε βρίσκονται γύρω από μη εμβολιασμένα άτομα.
Όμως, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι εμβολιάζονται, θα προκύψει το ερώτημα: Τι γίνεται όταν είμαστε ανάμεσα σε άτομα που έχουν εμβολιαστεί; Αυτό μας γυρνά στο Στάδιο 1.
Στάδιο 1: Εμείς και οι στενοί φίλοι ή η οικογένειά μας εμβολιαζόμαστε.
Ας υποθέσουμε ότι εμείς και οι πιο κοντινοί φίλοι μας έχουμε εμβολιαστεί. Μπορούμε όλοι να νοικιάσουμε μια καμπίνα στο δάσος και να περάσουμε ένα σαββατοκύριακο μαζί, χωρίς μάσκες ή αποστάσεις;
Απάντηση: Είναι πιθανό να είναι όλα μια χαρά, με κάποιες «προειδοποιήσεις». Πρώτον, τα εμβόλια δεν λειτουργούν άμεσα. «Πρέπει να περιμένουμε, τουλάχιστον δύο εβδομάδες, μετά την πρώτη λήψη, για να υπάρξει οποιοδήποτε είδος προστασίας, αλλά πραγματικά πρέπει να περιμένουμε, τουλάχιστον, μια εβδομάδα μετά τη δεύτερη λήψη», όπως δήλωσε η Angela Rasmussen, ιολόγος που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Georgetown.
Κατόπιν, υπάρχει η περίπτωση ότι το εμβόλιο μπορεί να μην λειτουργεί εξίσου καλά σε όλους. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν προβλήματα υγείας που εμποδίζουν το σώμα τους να δυναμώνει εξίσου επιτυχημένα, σε μια ανοσολογική αντίδραση. «Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι όλοι όσοι λαμβάνουν το εμβόλιο αναπτύσσουν προστατευτική απόκριση», ανέφερε επί του προκειμένου ο Bloom.
Τα εμβόλια Pfizer / BioNTech και Moderna έδειξαν 95% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της συμπτωματικής νόσου σε δοκιμές μετά από δύο δόσεις. Αλλά, δεν είναι 100%. Υπάρχει, ακόμη, η πιθανότητα να πάρουμε τον ιό από έναν από τους εμβολιασμένους φίλους μας και να εμφανίσουμε συμπτώματα.
Παρόλο που τα εμβόλια είναι πολύ καλά στην πρόληψη των σοβαρών συμπτωμάτων που στέλνουν τους ανθρώπους στο νοσοκομείο, οι ειδικοί δεν μπορούν να αποκλείσουν την πιθανότητα εμφάνισης ήπιων συμπτωμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν χρόνια ή μακροχρόνια επίδραση.
Έτσι, η απόδραση του Σαββατοκύριακου δεν θα είναι απολύτως ασφαλής. Όμως, η Rasmussen είπε πως «αν ολόκληρη η ομάδα φίλων σας έχουν πάρει το πλήρες σχήμα εμβολίου και έχει περάσει, τουλάχιστον, μία εβδομάδα από τη δεύτερη λήψη τους, πιθανώς είναι εντάξει για εσάς να συναντηθείτε μαζί τους σε κλειστό περιβάλλον, όπου εσείς δεν αλληλεπιδράτε με το κοινό». Ίσως, λοιπόν, διακοπές σε κατάλυμα με παρέα, αλλά όχι και μετάβαση σε ένα open bar ή κάτι ανάλογο στην περιοχή, θα ήταν, κάπως, εντάξει…
Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ο κίνδυνος θα ήταν σχετικά χαμηλός, υπό την προϋπόθεση ότι εμείς και οι φίλοι μας δεν έχουμε υποκείμενα νοσήματα και δεν ζούμε με ευάλωτα άτομα χωρίς εμβολιασμό, τα οποία θέλουμε να προστατεύσουμε από τη μόλυνση. «Αλλά όταν επιστρέψεις και πας για ψώνια», λένε, «χρειάζεται ακόμα να φοράς μάσκα». Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει μεγάλη διαφορά από το να είμαστε σε ένα κλειστό σύστημα όπου γνωρίζουμε ότι όλοι είναι εμβολιαζόμενοι και της εξόδου μας σε κοινό δημόσιο χώρο, όπου κινδυνεύουμε να μολύνουμε μη εμβολιασμένα άτομα.
Στάδιο 2: Η πόλη ή το κράτος μας έχει φτάσει σε ανοσία αγέλης.
Σε δημόσιους χώρους, θα πρέπει να συνεχίσουμε την διατήρηση των αποστάσεων, μέχρι το 75% έως 85% του πληθυσμού να έχει εμβολιαστεί, σύμφωνα με τον Δρα Anthony Fauci, διευθυντή του Αμερικανικού ‘Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων’ και πλέον επιστημονικός σύμβουλος του νέου Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν. Εκτιμά ότι στο στάδιο αυτό – που θα μπορούσε να έρθει στα μέσα του …φθινοπώρου – οι ΗΠΑ θα φθάσουν στην ανοσία (ωστόσο, αυτή είναι απλώς μια εκτίμηση και ενδέχεται να αλλάξει, ανάλογα με τις παραλλαγές Covid-19, τα ποσοστά πρόσληψης εμβολίων και άλλους παράγοντες). Όπως λέει, αντί να επιτύχουν μια εθνική ανοσία ταυτόχρονα, είναι πιθανό να δούμε περιοχές εντός των ΗΠΑ να περνούν το όριο ανοσίας, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Καθώς δε, κάθε πόλη ή πολιτεία ανακοινώνει ότι ξεπερνά το όριο, πιθανότατα να αρχίσει σταδιακά να επαναφέρει τις δραστηριότητες. Ίσως, να δούμε εστιατόρια να ανοίγουν για φαγητό σε εσωτερικούς χώρους, αλλά, με τα γκαρσόνια να συνεχίζουν να φορούν μάσκες.
Πιθανότατα οι μάσκες θα είναι ένα από τα τελευταία πράγματα που θα καταργηθούν, καθώς δεν έχουν και ιδιαίτερο εμπορικό κόστος. Είναι κάτι χρήσιμο και δεν κοστίζει απαραίτητα στην οικονομία, λένε πολλοί Αμερικανοί ειδικοί. Δεδομένου ότι γίνονται πολλά ταξίδια μεταξύ των πολιτειών, οι μάσκες ενδέχεται να μην σταματήσουν να επιβάλλονται, έως ότου ολόκληρη η χώρα φτάσει στην ανοσία. Κάτι ανάλογο θα ισχύσει και στην Ευρώπη, προφανώς, ειδικά στις όμορες χώρες του πυρήνα της.
Μόλις μια περιοχή επιτύχει ανοσία στον υπέρτατο βαθμό, οι άνθρωποι εκεί θα μπορούν να επιστρέψουν με ασφάλεια σε χώρους συγκέντρωσης, όπως σχολεία, κινηματογράφους και εστιατόρια –εντός. Ας πούμε, ότι το 80% των ανθρώπων εμβολιάζονται, αυτό δημιουργεί μια «ομπρέλα» ανοσίας, όπως το έθεσε ο Fauci, που «θα ήταν σε θέση να προστατεύσει ακόμη και τα ευάλωτα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί ή εκείνα στα οποία το εμβόλιο δεν θα απέβαινε αποτελεσματικό».
Άλλοι τονίζουν ότι αν θέλουμε να νιώθουμε ασφαλείς όχι μόνο κατά 95% εκατό, αλλά κατά 99% σε δημόσιους χώρους, χρειαζόμαστε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να έχουν εμβολιασθεί, γιατί μόνον έτσι σταματά η διασπορά στην κοινότητα.
«Μπορεί να έχουμε πολλά υπέροχα εμβόλια, αλλά δεν εξαλείφουν εντελώς αυτούς τους ιούς, εκτός εάν έχουν ληφθεί ευρύτατα», τονίζει η Rasmussen. «Όμως οι άνθρωποι δεν σκέφτονται ακόμη τα εμβόλια ως παρέμβαση σε επίπεδο πληθυσμού. Τα σκέφτονται ως παρέμβαση σωτηρίας σε ατομικό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό αυτής της πανδημίας».
Εξ αρχής, οι ειδικοί στον τομέα της υγείας προσπάθησαν να κάνουν το κοινό να καταλάβει πως όταν πρόκειται για τον κορονοϊό, κανείς δεν είναι πραγματικά ασφαλής έως ότου όλοι θα είναι ασφαλείς…
Το Στάδιο 2, εν προκειμένω δεν προσφέρεται για διεθνή ταξίδια σε χώρες που δεν έχουν ακόμη επιτύχει την ανοσία της αγέλης ή που έχουν χαμηλές υποδομές υγειονομικής περίθαλψης.
Εάν μια μεγάλη περιοχή στην κάθε χώρα περάσει το όριο της ασυλίας, τα εσωτερικά ταξίδια μπορεί να είναι ΟΚ. Αλλά για την ασφάλειά μας και για χάρη των πληθυσμών των άλλων κρατών, είναι καλύτερο να καθυστερήσουμε τα μεγάλα διεθνή ταξίδια.
Στάδιο 3: Η ανοσία της αγέλης επιτυγχάνεται διεθνώς.
Ας διαχειριστούμε τις προσδοκίες αμέσως. Υπάρχει μια καλή πιθανότητα να μην φτάσουμε σε αυτό το στάδιο έως το 2022 ή αργότερα. Αυτό συμβαίνει, επειδή η πρόσβαση στα εμβόλια απέχει πολύ από την ισότιμη πρόσβαση όλων σε αυτά (η ηθική των εμβολιασμών και πάλι…) παγκοσμίως.
Αυτό που βλέπουμε είναι ότι οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Ευρώπη έχουν πολύ καλή πρόσβαση στο εμβόλιο, αλλά αν ελπίζετε να πάτε στη Αφρική ή κάτι τέτοιο, πολλές από αυτές τις άλλες χώρες δεν είναι απαραίτητα σε θέση να αγοράσουν το εμβόλιο και θα είναι πολύ πιο μακρύς ο δρόμος για αυτές τις χώρες…
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό να υπάρχουν σύνολα όπως ο Covax (μηχανισμός παγκόσμιας πρόσβασης εμβολίων COVID-19), ένας μοναδικός μηχανισμός χρηματοδότησης που έχει κάνει 190 χώρες (92 από τις οποίες είναι χώρες χαμηλού εισοδήματος) να συγκεντρώσουν τους πόρους τους για να τερματίσουν την πανδημία γρηγορότερα. Στόχος είναι η παροχή 2 δισεκατομμυρίων δόσεων εμβολίου έως το τέλος του τρέχοντος έτους στις συμμετέχουσες χώρες, ανεξάρτητα από την ικανότητά τους να πληρώσουν. Και είναι ενθαρρυντικό ότι ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ξανάβαλε την χώρα του στον μηχανισμό αυτό -μετά την έξοδο Τραμπ- καθώς η χώρα του είναι και ο μεγαλύτερος χρηματοδότης.
Πόσος καιρό χρειάζεται για να φθάσουν οι διάφορες χώρες σε ανοσία της αγέλης εξαρτάται εν μέρει από το πόσο γρήγορα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα εμβόλια και το μερίδιο των πληθυσμών τους που είναι διατεθειμένοι να εμβολιασθούν.
Αλλά όπως αναφέρθηκε παραπάνω, υπάρχει ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας. Εξαρτάται απ’ ότι μάθουμε τους επόμενους μήνες για το πόσο αποτελεσματικά το εμβόλιο αποτρέπει τη μόλυνση και τη μετάδοση. Και δεν περιμένουμε πως θα έχουμε μια απάντηση σε αυτό, μέχρι τον Μάρτιο το νωρίτερο…
Υπομονή μέχρι να σιγουρευτούμε
Εάν αποδειχθεί ότι τα εμβόλια αποτρέπουν τη μόλυνση και τη μετάδοση, καθώς και ότι προλαμβάνουν τα συμπτώματα της ασθένειας, μπορεί να δούμε ορισμένες χώρες να ανοίγουν τα σύνορά τους σε τουρίστες που παρέχουν απόδειξη εμβολιασμού, σε μια προσπάθεια να ανακάμψει ο τουριστικός τομέας και η ευρύτερη οικονομία.
Εάν διαπιστώσουμε ότι αποτρέπει το 95% των λοιμώξεων, μας είπαν οι ειδικοί, τότε ναι, εάν εσείς και όλοι οι φίλοι σας εμβολιάζεστε, προγραμματίστε τις εξωτικές διακοπές σας, πηγαίνετε χωρίς ενδοιασμό, ξοδέψτε το συνάλλαγμά σας βοηθώντας οικονομίες από μέρη που δεν μπορούν ακόμη να αγοράσουν το εμβόλιο… Αλλά, αν αποδειχθεί ότι δεν είναι εφικτό κάτι τέτοιο, τότε θα ήταν πραγματικά απαγορευτικό να πηγαίναμε κάπου όπου δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά το εμβόλιο και να εξαπλωθούν ασθένειες.
Σε αυτό το σενάριο, ίσως χρειαστεί να περιμένουμε έως το 2022 ή αργότερα για να συνεχίσουμε τα ταξίδια σε ορισμένες χώρες.
Προς το παρόν, να θυμόμαστε ότι ακολουθώντας τα μέτρα που γνωρίζουμε για να περιορίσουμε την εξάπλωση του ιού – όπως η μάσκα και η κοινωνική απόσταση – είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλίσουμε ότι όλοι μπορούμε να επιστρέψουμε στο φυσιολογικό, γρηγορότερα. Ναι, όλοι το βαρεθήκαμε! Αλλά, όσο περισσότερο εμμείνουμε στους επόμενους μήνες, τόσο πιο γρήγορα μπορούμε να απελευθερωθούμε για πάντα…
