Αξιοπρεπής Περίθαλψη στα Ελληνικά νοσοκομεία…

Οι παθογένειες του δημοσίου συστήματος υγείας στη χώρα μας, -από καταβολής του-, είναι πολλές και διαρκώς εναλλασσόμενες ή αυξανόμενες. Δεν «κομίζουμε γλαύκας εις Αθήνας» λέγοντας ότι δεν υπάρχει κανείς στην χώρα μας που να μην τις έχει αντιμετωπίσει… Οι προκλήσεις για τη βελτίωσή του είναι πολλές και σύνθετες. Ξεκινούν από την κάλυψη ελλείψεων κατάλληλου ιατρονοσηλευτικού και διοικητικού προσωπικού, τεχνολογικών μέσων και υποδομών και επεκτείνονται σε θέματα ευρυθμίας και οργάνωσης στις πρωτοβάθμιες δομές υγείας έως την κύρια νοσοκομειακή περίθαλψη. Κοινή είναι, δυστυχώς, η διαπίστωση γύρω από την απουσία αξιολόγησης δομών και προσωπικού, συγκεκριμένων προληπτικών εξετάσεων, ανυπαρξία φακέλου ιστορικού υγείας, προσβάσιμου στον ασθενή και τον γιατρό του ανά πάσα στιγμή, κατ’ επίφαση λειτουργίας συστήματος «οικογενειακού γιατρού», κ.ά. Σε κάποια απ’ αυτά έχουν επιχειρηθεί και γίνονται προσπάθειες να δοθούν λύσεις από την παρούσα κυβέρνηση, άλλοτε επιτυχημένα άλλοτε, όμως, όχι… 

Το «ανθρώπινο» στοιχείο

Πέραν όλων αυτών των προκλήσεων, όμως, που αφορούν λίγο-πολύ θα λέγαμε το «τεχνοκρατικό» μέρος, -και μέρος του ασταμάτητου «καυγά» πολιτείας, συντεχνιών και κομμάτων- υπάρχει και το «ανθρώπινο». Αυτό έχει να κάνει βασικά με την απουσία αξιοπρεπούς περίθαλψης σε κάθε βαθμίδα. Απρεπείς συμπεριφορές ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, αμέλεια και ιατρικά λάθη, απουσία ενημέρωσης, γενική ακαταστασία και γραφειοκρατία, περιπλάνηση/μεταφορές και τυραννία ημέρων σε διαφορετικά νοσοκομεία, με εσπευσμένα εισιτήρια και επιπόλαια εξιτήρια. Όλα αυτά που βαραίνουν, επιπλέον, με τεράστιες ψυχικές και οικονομικές επιπτώσεις τους ασθενείς και τους οικείους τους.

Είναι, ακριβώς, αυτό το «ανθρώπινο» μέρος με το οποίο ασχολούμαστε στο άρθρο μας, καθώς παρότι αυτονόητο -και άνευ δημοσιονομικών περιορισμών-, όλοι οι εμπλεκόμενοι τείνουν να το παραμελούν και ας παίζει σημαντικότατο ρόλο στο ευ ζην -ακόμα και στο «ευ… αποδημείν»- των πολιτών.
Αφορμή η θεματολογία του παρόντος τεύχους μας, καθώς το τελευταίο διάστημα, μετά τις εκλογές, ακούμε διαρκώς από τα πολιτικά κόμματα ότι «πήραν τα μηνύματα της κάλπης» και διατείνονται, πλέον, ότι η καθημερινότητα των πολιτών αποτελεί, ή πρέπει να αποτελέσει, την προτεραιότητά τους, καθώς και οι εδώ και πολύ καιρό συνεχείς αναφορές αναγνωστών μας -και όχι μόνο- όπως και προσωπικές μας εμπειρίες, για απρεπείς συμπεριφορές, αμέλεια και ιατρικά λάθη στα ελληνικά δημόσια νοσοκομεία. Και ευκαιρία παρότρυνσης προς την κυβέρνησή μας που οφείλει, όπως λέει και η ίδια, να τρέξει γρήγορα μπροστά επιλύοντας χρόνια προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες αυτής της χώρας, χωρίς αριστερό ή δεξιό πρόσημο.
Εξετάζουμε, παρουσιάζουμε και συγκρίνουμε την ελληνική κατάσταση στον τομέα της περίθαλψης με άλλες πιο οργανωμένες κοινωνίες, προτείνοντας δράσεις, καλές πρακτικές, πρότυπα και πρωτόκολλα που χρειάζεται επιτέλους να εφαρμοστούν και στη δική μας.

Η σημασία της φροντίδας

Να ξεκινήσουμε με την θεωρία. Ο ορισμός της αξιοπρεπούς περίθαλψης μπορεί να περιγραφεί ως εξής: Παροχή υγειονομικής φροντίδας που σέβεται και τιμά την αξία, την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα του κάθε ασθενούς. Περιλαμβάνει τη διασφάλιση ότι οι ασθενείς αντιμετωπίζονται με σεβασμό, ευγένεια και κατανόηση, ανεξάρτητα από την κοινωνική, οικονομική ή υγειονομική τους κατάσταση. Τα κύρια χαρακτηριστικά της αξιοπρεπούς περίθαλψης περιγράφονται στο θεσμικό πλαίσιο για τα δικαιώματα των ασθενών στην ΕΕ. Ανάλογα, βεβαίως, διατυπώνονται σε όλες τις δυτικές φιλελεύθερες χώρες. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Σεβασμός της Αξιοπρέπειας: Αναγνώριση και σεβασμός της προσωπικής αξιοπρέπειας και της αξίας κάθε ασθενούς.
2. Ενσυναίσθηση και Συμπόνια: Παροχή φροντίδας με κατανόηση, ενσυναίσθηση και συμπόνια, λαμβάνοντας υπόψη τις συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες των ασθενών.
3. Ασφάλεια και Ποιότητα: Παροχή φροντίδας που είναι ασφαλής και βασισμένη σε αποδεδειγμένες πρακτικές, με στόχο την επίτευξη των καλύτερων δυνατών αποτελεσμάτων για την υγεία των ασθενών.
4. Επικοινωνία και Πληροφόρηση: Παροχή σαφούς, ακριβούς και κατανοητής πληροφόρησης σχετικά με τη διάγνωση, τη θεραπεία και τις διαθέσιμες επιλογές. Ενθάρρυνση της ανοιχτής επικοινωνίας και της εμπλοκής των ασθενών στις αποφάσεις που αφορούν τη φροντίδα τους.
5. Ισοτιμία και Δικαιοσύνη: Παροχή ίσης και δίκαιης φροντίδας σε όλους τους ασθενείς, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, θρησκείας, κοινωνικής ή οικονομικής κατάστασης.
6. Ιδιωτικότητα και Εχεμύθεια: Διασφάλιση της ιδιωτικότητας των ασθενών και προστασία της εμπιστευτικότητας των προσωπικών και ιατρικών τους πληροφοριών.
7. Σεβασμός των Δικαιωμάτων των Ασθενών: Προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των ασθενών, όπως το δικαίωμα στην πληροφόρηση, τη συναίνεση πριν από οποιαδήποτε ιατρική πράξη και την άρνηση θεραπείας.
8. Δικαίωμα έκφρασης παραπόνων: Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να παραπονείται οποτεδήποτε έχει υποστεί βλάβη, καθώς και να λαμβάνει απάντηση ή άλλου είδους ενημέρωση αναφορικά με τα παράπονα του.
9. Δικαίωμα αποζημίωσης: Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να λάβει επαρκή αποζημίωση εντός εύλογου χρονικού διαστήματος σε περίπτωση που έχει υποστεί φυσική, ηθική ή ψυχολογική βλάβη ως απόρροια κάποιας θεραπείας που έλαβε στα πλαίσια παροχής υπηρεσιών υγείας.

Το 2002, το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών (Active Citizenship Network), μαζί με άλλες 12 Ευρωπαϊκές οργανώσεις, συνέταξαν την Ευρωπαϊκή Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών, η οποία υιοθετήθηκε  από  την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το 2007, και αποτελεί, πλέον, μέρος του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Διακηρύσσει 14 δικαιώματα ασθενών τα οποία, στο σύνολό τους, έχουν σαν στόχο να εγγυηθούν ένα «υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας» και να εξασφαλίσουν την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται από τους διάφορους εθνικούς φορείς υγείας στην Ευρώπη.

Διεθνώς και στην Ελλάδα αναγνωρίζεται, θεσμικά τουλάχιστον, ότι η αξιοπρεπής περίθαλψη είναι ουσιαστική για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των ασθενών στο σύστημα υγείας, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και την προώθηση της συνολικής ευεξίας τους.

Η αξιοπρεπής περίθαλψη των ασθενών στα νοσοκομεία αποτελεί έτσι έναν θεμελιώδη πυλώνα της ιατρικής φροντίδας και της δημόσιας υγείας. Η σημασία της είναι  πολυδιάστατη και επηρεάζει τόσο τους ασθενείς όσο και το σύστημα υγείας στο σύνολό του. Ακολουθούν κάποιοι από τους κυριότερους λόγους, σύμφωνα με τις έρευνες, για τους οποίους η αξιοπρεπής περίθαλψη είναι τόσο σημαντική:

1. Ψυχολογική ευεξία: Η αξιοπρεπής περίθαλψη συμβάλλει στην ψυχολογική ευεξία των ασθενών. Η καλή ψυχολογική κατάσταση μπορεί να βελτιώσει την ανάρρωση και να μειώσει τον χρόνο νοσηλείας.
2. Μείωση του στρες και του άγχους: Οι ασθενείς που αισθάνονται σεβαστοί και κατανοητοί βιώνουν λιγότερο στρες και άγχος, που μπορεί να έχουν θετικές επιδράσεις στη φυσική τους ανάρρωση.
3. Εμπιστοσύνη στο σύστημα υγείας: Η αξιοπρεπής μεταχείριση ενισχύει την εμπιστοσύνη των ασθενών στο σύστημα υγείας. Όταν οι ασθενείς νιώθουν ότι αντιμετωπίζονται με σεβασμό και κατανόηση, είναι πιο πιθανό να ακολουθήσουν τις ιατρικές οδηγίες και να εμπιστευτούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
4. Ποιότητα φροντίδας: Η αξιοπρεπής φροντίδα, συχνά, συνδέεται με υψηλότερη ποιότητα ιατρικής φροντίδας. Οι επαγγελματίες υγείας που αντιμετωπίζουν τους ασθενείς με αξιοπρέπεια είναι πιο πιθανό να παρέχουν εξατομικευμένη και προσεκτική φροντίδα.
5. Πρόληψη και έλεγχος λοιμώξεων: Η αξιοπρεπής φροντίδα περιλαμβάνει τη σωστή υγιεινή και την τήρηση των πρωτοκόλλων, που είναι κρίσιμα για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων στα νοσοκομεία.
6. Οικονομικές επιπτώσεις: Η βελτίωση της ποιότητας φροντίδας και η μείωση του χρόνου νοσηλείας λόγω της αξιοπρεπούς περίθαλψης μπορεί να μειώσει το κόστος για το σύστημα υγείας.

Βασικοί Παράγοντες Συμπεριφοράς

Και, προχωρούμε στη συμπεριφορά του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού προς τους νοσηλευόμενους ασθενείς και τους συγγενείς τους, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας και στην εμπειρία της νοσηλείας. Μερικοί από τους κύριους παράγοντες και πρακτικές που επηρεάζουν αυτή τη συμπεριφορά, σε αναλογία με τα θεσμικά πλαίσια που παρουσιάσαμε παραπάνω, είναι οι εξής:

1. Σεβασμός και Ευγένεια: Η ευγένεια και ο σεβασμός προς τους ασθενείς και τους οικείους τους είναι θεμελιώδη στοιχεία μιας θετικής αλληλεπίδρασης. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση ευγενικών και κατάλληλων τρόπων ομιλίας, την αναγνώριση των συναισθημάτων τους και τη διατήρηση της αξιοπρέπειάς τους.
2. Ενσυναίσθηση: Η ενσυναίσθηση βοηθά το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό να κατανοήσει τις ανάγκες και τα συναισθήματα των ασθενών και των συγγενών τους. Αυτό περιλαμβάνει την ικανότητα να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου και να δείχνουν κατανόηση και συμπάθεια. Όπως αναδεικνύουν έρευνες, η ενσυναίσθηση προσδιορίζεται ως το βασικό δομικό συστατικό της θεραπευτικής σχέσης και συμβάλλει στα βελτιωμένα αποτελέσματα υγείας, στην ικανοποίηση του ασθενούς, στη συμμόρφωση του ασθενούς και στη δημιουργία ενός ανθρωποκεντρικού περιβάλλοντος φροντίδας.
3. Επικοινωνία: Η σαφής και κατανοητή επικοινωνία είναι κρίσιμη. Οι ιατροί και οι νοσηλευτές πρέπει να ενημερώνουν τους ασθενείς και τους συγγενείς τους για την κατάσταση της υγείας, τις ιατρικές διαδικασίες και τα πιθανά αποτελέσματα με κατανοητό τρόπο. Η δυνατότητα να ακούν και να απαντούν στις ερωτήσεις και τις ανησυχίες των ασθενών και των συγγενών είναι, επίσης, πολύ σημαντική.
4. Επαγγελματισμός: Η διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου επαγγελματισμού είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό περιλαμβάνει την τήρηση των ηθικών και επαγγελματικών προτύπων, την ακεραιότητα, και τη συνέπεια στην παροχή φροντίδας. 

Εν γένει, ο ρόλος της συμπεριφοράς κατά τη νοσηλεία είναι καθοριστικός για την προσφορά αποτελεσματικής και συμπονετικής φροντίδας των ασθενών. Επηρεάζει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο παρέχεται και λαμβάνεται η φροντίδα, το συνολικό περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης και τα αποτελέσματα της νοσηλευτικής φροντίδας. 

Η καλή συμπεριφορά του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού δεν είναι, απλώς, μία ηθική υποχρέωση, αλλά και ένας κρίσιμος παράγοντας για την αποτελεσματική θεραπεία και την ικανοποίηση των ασθενών και των συγγενών τους.

Από τη θεωρία στη πράξη 

Παρουσιάσαμε το θεσμικό πλαίσιο της αξιοπρεπούς περίθαλψης και των δικαιωμάτων των ασθενών, που αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού και, κατ’ επέκταση, Ελληνικού Δικαίου. Και ερχόμαστε στην Ελληνική καθημερινή πραγματικότητα που η εφαρμογή μιας τέτοιας φροντίδας στα δημόσια νοσοκομεία μας, δυστυχώς, δεν αποτελεί αυτονόητο κανόνα άλλα μέρος μόνο κάποιων θαυμαστών εξαιρέσεων. Οι πολλές περιγραφές είναι μάλλον περιττές καθώς λίγοι είναι οι Έλληνες που δεν έχουν να διηγηθούν και μια ιστορία, διαδραματιζόμενη σε ένα δημόσιο νοσοκομείο της χώρας, από «παράλογη» έως θλιβερή…

Πρώτη εικόνα που αντικρίζει κάποιος ασθενής ή επισκέπτης μπαίνοντας πρόσφατα, για παράδειγμα, σε ένα από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία των Αθηνών… Γίνεται άμεσα αντιληπτό ποιος έχει -ή ποιος διεκδικεί- την «ιδιοκτησία» του. Κάποιοι εργαζόμενοι που το θεωρούν τσιφλίκι τους και όχι ο Έλληνας πολίτης που τους πληρώνει. Αφισοκολλήσεις παντού και ατάκτως ερριμμένες που καλούν σε απεργία των εργαζομένων για την ικανοποίηση αιτημάτων τους. Σε πολλά σημεία, πλάι σε αυτές, αφίσες του ΚΚΕ για «απελευθέρωση της Παλαιστίνης». Ο ασθενής εισέρχεται στο νοσοκομείο και αντιλαμβάνεται, αμέσως, δηλαδή το… ενδιαφέρον και τον σεβασμό των εργαζομένων προς αυτόν. Νιώθει ότι στον χώρο αυτό που εισέρχεται για να βρει φροντίδα και περίθαλψη επικρατεί ο νοσηρός συντεχνιασμός, οι διεκδικήσεις κλαδικών συμφερόντων και πολιτικά μηνύματα όπως του ΚΚΕ. Κατόπιν αρχίζει η αναμονή, η γραφειοκρατία, η απαξίωσή του από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό μιλώντας του στον ενικό -στον ίδιο και τους οικείους του. Αν τυγχάνει να είναι και σε κάποια μεγαλύτερη ηλικία, αρχίζουν να τον αποκαλούν και παππού ή γιαγιά (να κάνουμε λόγο για «ηλικιακό ρατσισμό»;)… Στη συνέχεια, ξεδιπλώνεται όλο το… μεγαλείο ευγένειας, ενσυναίσθησης και συμπόνιας προς αυτόν και τους συγγενείς του. Το νοσηλευτικό προσωπικό περισσότερο ως «αυταρχικός διοικητής» δίνει εντολές ή «παρατηρεί-μαλώνει» ασθενή και οικείους του παρά τους φροντίζει. Οι δε γιατροί, συνήθως δυσεύρετοι για επικοινωνία και πληροφόρηση. Η αδιαφορία βασιλεύει. Οι συγγενείς τρέχουν δεξιά και αριστερά ζητώντας βοήθεια και πληροφόρηση και κανείς δεν τους δίνει σημασία. Κάπου εδώ, υπεισέρχονται και τα «φακελάκια» για καλύτερες υπηρεσίες στους ανθρώπους τους. Και, με αυτές τις συνθήκες, φθάνουμε και στην νοσηλευτική ή ιατρική αμέλεια και τα ιατρικά λάθη που οδηγούν ακόμα και σε θανάτους που θα μπορούσαν άλλως να έχουν αποφευχθεί…
Δυστυχώς, περιγραφές σαν αυτές δεν αποτελούν εξαίρεση, συνήθως τον κανόνα. Ζοφερές εικόνες και εμπειρίες στο μεγαλείο τους, όπως περιγράφονται από πληθώρα νοσηλευομένων και των συγγενών τους.

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκθέσεις πεπραγμένων των «Γραφείων Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας», τα συχνότερα προβλήματα που κατήγγειλαν οι πολίτες το 2023 αφορούσαν, κυρίως, σε θέματα επικοινωνίας, σε προβλήματα λειτουργίας Κλινικών/Τμημάτων και σε ζητήματα αντιδεοντολογικής ή ανάρμοστης συμπεριφοράς του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. 

Σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου για τα ιατρικά λάθη, το 13% των Ελλήνων έχουν υποστεί ιατρικό σφάλμα σε νοσοκομείο. Επί πλέον, σύμφωνα με στοιχεία, κάθε χρόνο 8-12% των ασθενών που εισάγονται σε νοσοκομείο υφίστανται επιπλοκές, οι οποίες σχετίζονται με την περίθαλψη που έλαβαν. Αυτές οι επιπλοκές, οι οποίες, συχνά, σχετίζονται με συστημικούς παράγοντες, οδηγούν σε απόγνωση τους ασθενείς και τις οικογένειές τους και αυξάνουν το κόστος της υγείας. Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνες, το 70% των ανεπιθύμητων συμβάντων είναι αποτρέψιμα. 

Οι Καλές Πρακτικές

Υπάρχουν πολλές χώρες που έχουν αναπτύξει και εφαρμόσει αποτελεσματικά πρωτόκολλα για τη διαχείριση των επικοινωνιών και των αλληλεπιδράσεων με τους ασθενείς και τους οικείους τους. Οι καλές πρακτικές αυτών των χωρών, συχνά, βασίζονται σε ένα συνδυασμό εκπαίδευσης, αξιολόγησης και υποστήριξης του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα από χώρες με εξαιρετικές πρακτικές:

1. Σουηδία
– Προσανατολισμός στον ασθενή: Η Σουηδία είναι γνωστή για την προσέγγισή της στην υγειονομική περίθαλψη που εστιάζει στον ασθενή. Η επικοινωνία και οι αλληλεπιδράσεις με τους ασθενείς αποτελούν βασικό μέρος της εκπαίδευσης των ιατρών και των νοσηλευτών.
– Πολλά ερευνητικά της κέντρα, Ινστιτούτα και οργανισμοί, όπως για παράδειγμα το «Vårdanalys«, αναπτύσσουν και προωθούν πρωτόκολλα και κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της επικοινωνίας και της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας.

2 Ηνωμένο Βασίλειο
– NHS (National Health Service): Το NHS έχει αναπτύξει εκτενείς κατευθυντήριες γραμμές για την επικοινωνία με τους ασθενείς και τους συγγενείς τους. Αυτές περιλαμβάνουν τη διαχείριση των παραπόνων, την παροχή σαφούς και κατανοητής πληροφόρησης και την εμπλοκή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων.
– Πλαίσιο «Six Cs«: Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει τις αξίες “Care, Compassion, Competence, Communication, Courage, Commitment” (Φροντίδα, Συμπόνια, Επάρκεια, Επικοινωνία, Θάρρος, Δέσμευση), που καθοδηγούν τη συμπεριφορά των επαγγελματιών υγείας.

3. Καναδάς
– Canadian Patient Safety Institute (CPSI): Το CPSI προωθεί πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της επικοινωνίας και της ασφάλειας των ασθενών, όπως τα «Disclosure Guidelines» που καθοδηγούν τους επαγγελματίες υγείας στο πώς να επικοινωνούν αποτελεσματικά και με σεβασμό μετά από ένα ιατρικό λάθος.
– Patient and Family Advisory Councils: Αυτά τα συμβούλια περιλαμβάνουν ασθενείς και οικογένειες στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στην ανάπτυξη πρωτοκόλλων.

4. Αυστραλία
– Australian Commission on Safety and Quality in Health Care (ACSQHC): Ο οργανισμός αυτός έχει αναπτύξει το «Australian Charter of Healthcare Rights», που περιλαμβάνει δικαιώματα όπως η πληροφόρηση, η συμμετοχή και η ιδιωτικότητα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της επικοινωνίας και της εμπλοκής των ασθενών.
– National Safety and Quality Health Service (NSQHS) Standards: Αυτά τα πρότυπα περιλαμβάνουν ειδικές απαιτήσεις για την επικοινωνία και τη διαχείριση των παραπόνων των ασθενών.

5. Ηνωμένες Πολιτείες
– Institute for Healthcare Improvement (IHI): Το IHI προωθεί πρωτοβουλίες όπως η «Triple Aim» που στοχεύει στη βελτίωση της εμπειρίας των ασθενών, της υγείας των πληθυσμών και στη μείωση του κόστους. Ένα μέρος αυτής της πρωτοβουλίας είναι η βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ του προσωπικού υγείας και των ασθενών.
– Patient-Centered Care (PCC): Η PCC είναι μια προσέγγιση που εφαρμόζεται ευρέως στις ΗΠΑ και δίνει έμφαση στη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων και στη δημιουργία εξατομικευμένων σχεδίων φροντίδας.

Οι χώρες αυτές έχουν επιτύχει θετικά αποτελέσματα μέσω της εφαρμογής συγκεκριμένων πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων γραμμών που προωθούν τη σαφή, σεβαστή και ενσυναισθητική επικοινωνία μεταξύ του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, των ασθενών και των συγγενών τους. Αυτές οι πρακτικές συμβάλλουν στη βελτίωση της εμπειρίας των ασθενών, της ποιότητας της φροντίδας και της συνολικής αποτελεσματικότητας του συστήματος υγείας.

Πρακτικές για Βελτίωση της Συμπεριφοράς

Η διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει πρακτικές όπως:

1. Συνεχής Εκπαίδευση: Η τακτική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού σχετικά με τη σημασία της συμπεριφοράς και της επικοινωνίας μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την αλληλεπίδραση με τους ασθενείς και τους οικείους τους.
2. Ανάλυση Περιστατικών: Η ανάλυση περιστατικών και η συζήτηση για πραγματικά παραδείγματα μπορεί να βοηθήσει το προσωπικό να κατανοήσει καλύτερα τις επιπτώσεις της συμπεριφοράς τους και να αναπτύξει καλύτερες πρακτικές.
3. Εφαρμογή Πρωτοκόλλων: Η ανάπτυξη και εφαρμογή πρωτοκόλλων για τη διαχείριση των επικοινωνιών και των αλληλεπιδράσεων με τους ασθενείς και τους συνοδούς τους μπορεί να διασφαλίσει ότι όλοι ακολουθούν τις καλύτερες πρακτικές.
4. Αξιολόγηση και Ανατροφοδότηση: Η τακτική αξιολόγηση της συμπεριφοράς του προσωπικού και η παροχή ανατροφοδότησης μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
5. Υποστήριξη Προσωπικού: Η υποστήριξη του προσωπικού, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής υποστήριξης και της διαχείρισης του στρες, μπορεί να βελτιώσει τη συμπεριφορά τους και την ικανότητά τους να παρέχουν ποιοτική φροντίδα.

Γενικά, η ευαισθητοποίηση για τη σημασία της αξιοπρέπειας στη φροντίδα των ασθενών μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας σεβασμού και ανθρωπιάς στα νοσοκομεία.

Και τώρα τι;

Σαν χώρα, λοιπόν, θα μπορέσουμε να διδαχθούμε από τα παραπάνω; Έχουμε δημιουργήσει κάποιους θεσμούς και όργανα, αλλά σχεδόν όλα παραμένουν εν πολλοίς αναξιοποίητα, καθώς από τη μια μεριά δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση του πολίτη για το ρόλο τους με αποτέλεσμα συχνά να αγνοείται η ύπαρξή τους και από την άλλη η έλλειψη πολιτικής βούλησης και οι συντεχνιακές και άλλες αντιστάσεις. Με πολιτική βούληση και συντονισμένη προσπάθεια, η Ελλάδα μπορεί να κινηθεί προς ένα μοντέλο περίθαλψης που σέβεται πραγματικά και δίνει προτεραιότητα στην ευημερία των πολιτών της. Τα δικαιώματα των ασθενών αποτελούν ένα μέσο έκφρασης της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης.

Προτάσεις – λύσεις

Πολλά προβλήματα του ελληνικού δημόσιου νοσοκομείου που αποτελούν πληγές για το υγειονομικό σύστημα σχετίζονται με την άγνοια των παραμέτρων της οργάνωσης και λειτουργίας και η ίασή τους είναι περισσότερο ζήτημα ζήλου και θέλησης, παρά οικονομικών πόρων. Χρειαζόμαστε νέα πρότυπα και πρωτόκολλα που να εφαρμόζονται έτσι, ώστε τα ίδια τα νοσοκομεία να αξιολογούν και να προχωρούν σε βελτιώσεις διαφόρων πτυχών της παρεχόμενης φροντίδας. Πρέπει να απαλλαγούμε από απαρχαιωμένες πτυχές οργάνωσης και να προχωρήσουμε στις απαιτούμενες προσπάθειες, ώστε να βελτιώσουμε τις αδυναμίες των δημοσίων νοσοκομείων μας.

Απαραίτητη, ασφαλώς, είναι και η κατάλληλη απονομή δικαιοσύνης. Αν και υπάρχουν νόμοι που προβλέπουν ότι πρόσωπο που έχει υποστεί απρόκλητο βλάβη κατά τη νοσηλεία του έχει δικαίωμα σε δίκαιη αποζημίωση, όπως και άλλοι που περιλαμβάνουν τη φυσική και ηθική επανόρθωση σε περίπτωση παραβίασης των δικαιωμάτων, καθίστανται ανενεργοί ουσιαστικά, λόγω των δυσκολιών στην εφαρμογή τους… Το να διεκδικήσει κάποιος δικαστικά τα δικαιώματά του για «αξιοπρεπή περίθαλψη» συνεπάγεται χρόνο και έξοδα πολλά, αφού η έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης μπορεί να πάρει και μια δεκαετία…

Αναγκαίο, συνεπώς, να υφίσταται ρητή νομοθετική διάταξη που να προβλέπει ταχεία και ρητή αποζημίωση του ασθενούς ή των οικείων του, καθώς και αρωγή και υποστήριξη, ηθική και οικονομική, από αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες όπως ο συνήγορος υγείας του πολίτη που, σήμερα, υπολειτουργεί.

Χρειάζεται επιτέλους, στη πράξη, να δίνεται η δυνατότητα να αξιολογούν οι πολίτες τις υπηρεσίες που έλαβαν, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης ή της νοσηλείας τους στα νοσοκομεία. Όπως, για παράδειγμα, έγινε με τη γραμμή καταγγελιών για τις παραλίες μπορεί να δημιουργηθεί κάτι ανάλογο και για τη περίθαλψη…
Σύμφωνα με κυβερνητικές εξαγγελίες, αναμένεται η δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για παράπονα ασθενών, με ουσιαστική επανεκκίνηση των Γραφείων Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας, όπου ο πολίτης εύκολα και γρηγορά από το κινητό του, θα απαντά σ’ ένα ερωτηματολόγιο, αναφορικά με την εμπειρία της νοσηλείας του μέσα στο ΕΣΥ. Μένει να δούμε τη λειτουργία της πλατφόρμας αλλά και την ανταπόκριση των αρμόδιων στα αιτήματα των ασθενών και των οικογενειών τους.

Από εκεί και πέρα, είναι αναγκαία η δραστηριοποίηση της κοινωνίας των πολιτών με οργανώσεις ασθενών και Θυμάτων Ιατρικών Λαθών, συνηγόρων του ασθενή κ.ά., που να μπορούν να συνεργάζονται με το Υπουργείο Υγείας και να αναγνωρίζονται ουσιαστικά ως συνομιλητές της Πολιτείας σε θέματα περίθαλψης.
Ακόμα και για την πληγή που λέγεται «φακελάκι» λύσεις υπάρχουν. Με νόμο να τιμωρείται αυστηρά και αυτός που το δίνει στον γιατρό. Με αυτό τον τρόπο θα έχει το κίνητρο και τα επιχειρήματα (προς γιατρούς ή άλλους) να αντισταθεί σε αυτή τη λογική…

Ιδού πεδίο λαμπρό να επιδείξει η κυβέρνησή μας ότι εννοεί αυτά που λέει, χωρίς να σκέφτεται το πολιτικό κόστος από τη σύγκρουση με ποικίλα κατεστημένα και συντεχνίες του βαθέος κράτους…