Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν έχουν τον έλεγχο… γίνονται φοβικοί και φανατικοί, αναδύονται, έτσι, οι χειρότερες πτυχές της ανθρώπινης φύσης.
Παρατηρώντας τα αποτελέσματα που διαμορφώνονται μετά τη τραγωδία που συνέβη στα Τέμπη, αποφασίσαμε σε αυτό ακριβώς το νόημα να αφιερώσουμε το παρόν μας τεύχος.
Τι διαπιστώνουμε έως τώρα και γιατί παρεμβαίνουμε με την αρθρογραφία μας;
Αντί για νηφάλια, όπως θα άρμοζε, κοινωνικά παρηγορητική παρουσίαση των γεγονότων και, ιδιαίτερα, σιωπή και περισυλλογή για να διαχειριστούμε τη θλίψη μας, προτού καν στεγνώσει το αίμα των θυμάτων, μια διεστραμμένη αιμοδιψής «δημοσιογραφία» ξεκίνησε τα τηλεδικαστήρια. Σοβαροί και ανόητοι σχολίαζαν και σχολιάζουν ακόμα, ανακρίνουν, κρίνουν, κατακρίνουν και καταδικάζουν. Και, φυσικά, πολλοί πολιτικοί καραδοκούν, και αυτοί με τη σειρά τους, ξεκινώντας «ανένδοτους αγώνες»…
Αποτέλεσμα; Αύξηση της «τοξικότητας», αύξηση της πόλωσης. Άλλος ένας διχασμός… Κάποιοι απ’ το κοινό εξοργίζονται εναντίον όλων αυτών που «πυροδοτούν» και κάποιοι παρακινούνται προς ένα εκδικητικό μένος, ακόμα και σε αυτοδικίες, εναντίον των «υπευθύνων», ζητώντας …αίμα.
Τι ωφελεί, άραγε, αυτό τις οικογένειες των θυμάτων, το σύνολο της κοινωνίας μας, τη Δημοκρατία με τους Θεσμούς της;
Η οργή είναι ένα πρωτόγονο συναίσθημα που οδηγεί ανθρώπους και ζώα να είναι εχθρικά και επιθετικά. Στην ελληνική μυθολογία, η κόρη της Νυκτός, η Λύσσα -θεά της οργής και της μανίας- προσωποποιούσε αυτό το συναίσθημα και ήταν ασταθής και καταστροφική. Μια διαβόητα κακή σύμβουλος. Σε αναγκάζει να κάνεις βιαστικές δηλώσεις και να παίρνεις κακές αποφάσεις. Ο θυμός, όπως και η εκδίκηση, είναι ένα περίπλοκο πιάτο που πρέπει να σιγοβράζει για αρκετή ώρα και να καταναλώνεται κρύο για να είναι πραγματικά ικανοποιητικό…
Ο καθένας μπορεί εύκολα να θυμώσει, έλεγε ο Αριστοτέλης, μα να θυμώσει κανείς τότε που πρέπει, στο βαθμό που είναι σωστό, στον κατάλληλο χρόνο, για ένα δίκαιο ζήτημα, και με το σωστό τρόπο, δεν είναι στο χέρι του καθενός κι ούτε είναι εύκολο πράγμα. Και επεσήμαινε: «Όταν θυμώνουμε, ο λογισμός μας αποδημεί, αποφεύγοντας το θυμό σαν πικρό τύραννο»…
Στο δρόμο της θλίψης υπάρχουν δύο λωρίδες που οδηγούν προς μία κατεύθυνση: ο πόνος και ο θυμός. Και είναι μόνο θέμα χρόνου να μεταβούμε από τον πιο αργό ρυθμό του πόνου στην πιο γρήγορη λωρίδα του θυμού. Το μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι πως εν τέλει η συγχώρεση είναι ο προορισμός.
Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη και ο συλλογικός μας πόνος πρέπει να γίνουν προωθητική μεταρρυθμιστική δύναμη για να αλλάξουμε ότι χρειάζεται.
Έχουμε μπροστά μας κρίσιμες εκλογές για το μέλλον της χώρας μας. Είμαστε όλοι θυμωμένοι με τα ψέματα πολλών πολιτικών και την αναποτελεσματικότητα του κράτους. Η οργή, όμως, ως κακός σύμβουλος, είναι ικανή για να ωθήσει τους ανθρώπους να πάρουν τη λάθος απόφαση, υπέρ εκείνων που διαιωνίζουν την παράδοση των ψεύτικων υποσχέσεων, εκείνων που καραδοκούν με κάθε ευκαιρία να χύσουν έντεχνα το δηλητήριο του μίσους και του διχασμού προς εξυπηρέτηση των κοντόφθαλμων συμφερόντων τους, βουλιάζοντας ακόμα και το πλοίο που και οι ίδιοι ταξιδεύουν…
Οφείλουμε, -ο καθένας από εμάς-, να αναλογιστούμε και το δικό μας μερίδιο ευθύνης. Αν ψηφίσουμε κάποιον από θυμό, οργή και αγανάκτηση, χωρίς να σκεφτούμε ορθολογικά αν λέει την αλήθεια ή όχι και που οδηγούν τα αποτελέσματα των λεγομένων του, θα φταίμε κι εμείς για ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει. Αν ψηφίσουμε ανθρώπους που, απλά, χαϊδεύουν τα ελαττώματα μας και υπόσχονται τα πάντα στους πάντες, για άλλη μια φορά, ο θυμός μας θα αποδειχθεί πολύ επιζήμιος για τη χώρα… Σίγουρα, δεν είναι μια εύκολη απόφαση. Οι εκλογές όμως αυτές θα είναι διαφορετικές και δεν έχουμε τον χρόνο ή την πολυτέλεια να διχαστούμε, να απέχουμε ή να πειραματιστούμε…
Γενικότερα, ωστόσο, όσον αφορά την ενημέρωση -και δίνουμε μεγάλη σημασία σε αυτό- πρέπει να καταστεί κοινός τόπος ότι διερχόμαστε, πολύ καιρό τώρα, μια περίοδο μετάλλαξης της πληροφόρησης από κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευμα, με κατεύθυνση προς ένα μοντέλο ομογενοποιημένης ενημέρωσης ως αποτέλεσμα του πλέγματος διαπλοκής πολιτικής εξουσίας, οικονομικών συμφερόντων και δημοσιογραφίας. Κοινή, λοιπόν, -από τους έχοντες λογική- είναι η διαπίστωση της ανάγκης επαναπροσδιορισμού του σκηνικού, της αυτό-εξυγίανσης, της αντίστασης στην απαξίωση.
Και ο δημοσιογραφικός κόσμος οφείλει να απομακρύνει από το χώρο του όλα εκείνα τα στοιχεία που αρνούνται να ακολουθήσουν τη δεοντολογία του κλάδου, η οποία ρυθμίζει σε σημαντικό βαθμό την ίδια τη δημοκρατία και επηρεάζει την ομαλότητα του κοινωνικού βίου. Οι ταγοί του κλάδου είναι υποχρεωμένοι να καταρτιστούν άρτια και να μην καθοδηγούνται από μικροπολιτικά συμφέροντα και οικονομικές ή επαγγελματικές φιλοδοξίες στην αντιδεοντολογική επιτέλεση της λειτουργίας τους. Οι ηθικές αρχές και η αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης είναι οι κύριες αρετές για ένα δημοσιογράφο.
Επιθυμία μας να συμβάλλουμε ώστε ορισμένοι να αντιληφθούν τι πραγματικά έχει συμβεί στη χώρα και να μετακινηθούν στο «στρατόπεδο της λογικής».
Εν τω μεταξύ, όπως διαπίστωνε και ο Καρλ Γιούνγκ, μέχρι να γίνει το ασυνείδητο συνειδητό θα κατευθύνει τη ζωή μας και θα το ονομάζουμε μοίρα…
